ඇය භාරතයේ ගීත කෝකිලාවයි. ලෝක ගායන ලෝකයේ රැජිනයි. මෙතෙක් ලොව වැඩි ම ගීත ගණනාවක් පටිගත කළ ගායිකාවයි. ලොව භාෂා වැඩි ම ගණනකින් ගී ගැයූ අසහාය ගායිකාවයි. ඒ එක භාෂාවක් සිංහල වීම විශේෂත්වයකි. දශක අටක් තිස්සේ එක සේ ගී ගැයූ ‘සදාහරිත’ ගායිකාව ඇයයි. ඉන්දියාවේ විශ්ව විද්‍යාල හතරකින් ආචාර්ය උපාධි හතරකින් පිදුම් ලැබූ එකම කාන්තාව ඇයයි. ප්‍රංශ රජය එරට පිරිනමන ‘ලීජන් ඔ‍ෆ් ඔනර්’ නම් ඉහළ ම සම්මානයෙන් ඇයට ගෞරව කළාය. ඉන්දියාව ද එරට ඉහළ ම සම්මානය වූ ‘භාරත රත්න’ සම්මානයෙන් පිදුවා ය.
ඇය උපන්නේ ඉන්දියාවේ ඉන්දෝර්වලදී 1929 සැප්තැම්බර් 28 වැනිදායි. උපතින් ‘හේමා’ වූ ඇගේ නම පසුව ‘ලතා’ යනුවෙන් වෙනස් කෙරුණේ ඇගේ පියාගේ ජනප්‍රිය නාට්‍යයක් වූ ‘බාව් බන්ධාන්’හී ප්‍රධාන කාන්තා චරිතය වූ ‘ලතිකා’ නිසයි. වේදිකා නාට්‍යකරුවකු, නළුවකු, ගායකයකු වූ ඇගේ පියා, දීනානාත්, ගෝවේ මංගේෂි නගරයේ උපන් අයකු වූ නිසා ඒ අනන්‍යතාව තබා ගැනීමේ අදහසින් ඔහු උපන් ගම ඇසුරෙන් වාසගම ‘මංගේෂ්කාර්’ යනුවෙන් හදා ගත්තේය. ඒ අනුව ඇය ලතා මංගේෂ්කාර් වුවා ය.
ලතා සංගීතය ඉගෙනීම ආරම්භ කළේ පස් හැවිරිදි වියේ සිට ම ඇගේ පියාගෙනි. පියා ඔහුගේ ගීත නාටකවලට රඟපෑමට හා ගායනයට ඇය කුඩා වියේ දී ම පුහුණු කළේය. ලතා කියන්නේ ඇය ප්‍රසිද්ධ වේදිකාවේ ගී ගයන්නට එක් වුණේ නව හැවිරිදි වියේ දී කියා ය. 1930 ගණන්වල අග භාගයේදී පියා හා ඔහුගේ නාට්‍ය කණ්ඩායම සමග කළ සංචාරයක දී ෂෝලාපූර්හිදී පිරිසක් එහි විවිධ ප්‍රසංගයක ගී ගයන්නට ඇගේ පියාට ඇරයුම් කරනු ලතාට ඇසුණි. ඒ අසා පියා සමග ගී ගයන්නට ඇය අවසර පැතුවා ය. ඒ අනුව පියා හා එක්ව ඒ ප්‍රසංගයෙහි ඇය ගී ගැයුවා ය.
පසුව ලතාගේ පියා හදිසියේ ඇති වූ හෘදයාබාධයකින් මරණයට පත් වන විට ලතාගේ වයස අවුරුදු 13ක් වූ අතර මුළු පවුලේ බර කරට ගැනීමට ඇයට සිදු විය. පවුලේ වැඩිමලා වූ ඇයට මීනා, ආෂා, උෂා හා හෘදයනාත් කියා බාල සහෝදර සහෝදරියන් හතර දෙනකුගේ බර ද ඇගේ කරට වැටුණේ ය. පියාගේ හිතවතකු වූ මාස්ටර් විනයාක් ඔහුගේ චිත්‍රපටවලට ගායිකාවක හා රංගන ශිල්පිනියක ලෙස බඳවා ගත්තේය. 1945 දී ඔහුගේ චිත්‍රපට සමාගම මුම්බායට ගෙන එද්දී ලතාටත් එහි ඒමට සිදු විය. එහිදී එකල ප්‍රකටව සිටි ප්‍රශස්ත ගායකයන් වූ උස්තාද් අමාන් අලි ඛාන් සාහිබ් සහ අමනාත් ඛාන් යන දෙදෙනාගෙන් හින්දුස්ථානි ශාස්ත්‍රීය සංගීතය හා ගායනය පිළිබඳ පුහුණුවක් ලැබීමට ඇයට හැකි විය.
ලතා සිය කතාව කියූ පොතේ කවරයමුලදී හින්දි චිත්‍රපටකරුවන් ඒ කාලේ නූර් ජෙහාන්, ෂම්සාද් බෙගම් වැනි ගැඹුරු නාසික හඬකින් ගයන ගායකාවන් සිටි නිසා, ඔවුන්ගේ හඬ පෞරුෂය ලතාගේ සිහින් කටහඬට වඩා උසස් යැයි කියා ඇයව ප්‍රතික්ෂේප කළහ. ඒත් ලතා ඉන් අධෛර්යයට පත් වූයේ නැත. ඇය හින්දි චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂ වරුනට හඳුන්වා දුන් සංගීත අධ්‍යක්ෂ ගුලාම් හයිඩර් කීවේ ‘ඔය අද එපා කියන අය, ලතා පසුපස වැඳගෙන එන කාලයක් අනාගතයේ දී උදා වෙන බව’යි.
ලතා මංගේෂ්කාර් ගැයූ මුල්ම හින්දි ගීතය 'ගජබාහු' චිත්‍රපටයේ ගීය පහත වීඩියෝවෙන්
ඇය මුලින් ම චිත්‍රපට ගීයක් ගැයුවේ 1942 දී මරාති චිත්‍රපටයකටය. ඒ වසන්ත ජොග්ල්කාර්ගේ ‘කිටී හසාල්’ නම් විය. ඒත් ඒ ගීය ඇතුළත් කොටස සංස්කරණයේ දී ඉවත් කෙරිණ. ඉන්පසු ඇය හින්දි ගීයක් ගැයූවේ ‘ගජබාහු’ (Gajaabaahu -1943) නම් තවත් මාරාති චිත්‍රපටයකටය. ඇයගේ ජනප්‍රිය වූ ප්‍රථම හින්දි ගීතය, ගුලාම් හයිඩර් සංගීතවත් කළ ‘මජ්බූර් (Majboor - 1948) චිත්‍රපටයට ඇතුළත් විය. ඇය පසුබිම් ගායනය කළ හින්දි චිත්‍රපට ගණන පමණක් දෙදහසකට වැඩි ය. ඇය හින්දි, මරාති, උර්දු, බෙංගාලි ඇතුළු ඉන්දියානු භාෂා 36කින් ගී ගැයුවා ය. ඊට අමතරව සිංහලෙන් ද ගීයක් ගැයුවා ය. ඇය සිංහල ගීය ගැයූ ආකාරය පිළිබඳ පසුබිම් පුවත විස්මිත එකකි. ඒ විස්මිත සිදුවීමට උර දුන්නේ සුවිශේෂ පුද්ගලයන් දෙදෙනෙකි. එක් කෙනෙක් යුග ගී ගායනය අපට හඳුන්වා දුන්, අපේ ජාතික ගීයේ නිර්මාතෘ වූ ආනන්ද සමරකෝන් ය. අනෙක් තැනැත්තා සිංහල චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂණයට පිවිසි ප්‍රථම දෙමළ ජාතිකයා වූ ටී. සෝමසේකරන් ය.
ලාතා වයස අවුරුදු 90 දීආනන්ද සමරකෝන් ඒ කතාව එදා කීවේ මෙහෙමයි. ‘ඉන්දියාවෙදි, සෝමසේකරන් මහත්තයා ලතාජී එක්ක කතා කරලා මට කිව්වා, එයා ලවා ගායනය කරන්න බලාපොරොත්තු වන ගීය පිළිබඳ විස්තර කරන්න කියා. ඒ ගීය ටිකක් දිග එකක්. විනාඩි අටක් විතර දිගයි. මං හින්දියෙන් එතුමියට කතා කරලා ගීයේ අදහස, වචන, තනු‍ව ගැන විස්තර කරලා දුන්නා. එතුමියට එදා අවිවේකී දවසක්. ඒත් එතුමියව ගුවන් යානයකින් අපේ රෙකෝඩින් තිබුණු ප්‍රාන්තයට ගෙන්වා ගෙන අවසන් වූ වහා ම ආපසු යවන්න සෝමසේකරන් කටයුතු සූදානම් කරලා තිබ්බා. කෙළින් ම රෙකෝඩින්වලට ගිය ඇය හින්දියෙන් ගීය කියවා බලා වචනවල උච්චාරණය ගැන සැක ඇති තැන් මා ලවා පැහැදිලි කරවා ගත්තා. විනාඩි කීපයක් ඇතුළත ඒවා නිරවුල්ව තේරුම් ගත් ඇය තමා පටිගත කිරීමට සූදානම් බව කීවා.
‘ඉන්පසු පුදුමය නම් කිසිදු වරදක් නොවී එකවර ම පටිගත කිරීමයි. ඇයගේ පටි ගත කිරීමේ දක්ෂතාව ගැන මා ඇයට ප්‍රශංසා කළා. ඊට නිහතමානී හිනාවකින් පිළිතුරු දුන් ඇය විනාඩි විස්සක් විතරමයි එතැන රැඳී සිටියේ. සෝමසේකරන් මහතා ඇයව ගුවන්තොටුපළට යැව්වා. ඇත්තට මට අදත් ඒක හීනයක් වගෙයි.’ ආනන්ද සමරකෝන් එදා ඒ අවස්ථාව ගැන ලංකාදීපයට කියා තිබුණේ සතුටින් ඉපිලෙමිනි.
ලතා මංගේෂ්කාර් සිංහලෙන් ගැයූ එකම ගීය සැඩසුළං චිත්‍රපටයෙන් - වීඩියෝව පහතින්
ලතා මංගේෂ්කාර් දශක හතක් තිස්සේ ඉන්දියානු සිනමාවට අනූපමය සේවයක් කළාය. ඇය තරම් විවිධ සම්මාන ලත් ඉන්දියානු පුරවැසියෙක් තවත් නැත. චිත්‍රපට පසුබිම් ගායනයට පිට පිට ෆිල්ම් ෆෙයාර් සම්මාන සිවු වරක් දිනා ගත් ඇය 1969 දී අලුත් අයට තැන දෙන්නට ඉන්පසු තමන්ව සලකා නොබලන්නැයි කියා ඉන් ඉවත් වුණා ය. 1993 දී ෆිල්ම් ෆෙයාර් යාවජීව සම්මානය ද ඇයට හිමි විය. ජාතික සිනමා සම්මාන තුනක් ද, බෙංගාලි සිනමා ලේඛකයන් වෙතින් සම්මාන 15ක් ද ලැබුවා ය. 2012 දී ඉන්දියාවේ ‘අවුට් ලුක්’ සඟරාව ගාන්ධිගෙන් පසු බිහි වූ විශිෂ්ට ඉන්දියානුවන් ගැන කළ ජන මත විචාරණයේ දී ලතා මුල් 10 දෙනා අතරන් තුන් වැනි තැනට පත් වීමේ භාග්‍යය හිමි කර ගත්තා ය. ඇයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටියේ බී. ආර්. අම්බෙඩ්කාර් හා ජේ. ආර්. ඩී. ටාටා යන දෙදෙනා පමණ ය. හතර වැනි, පස් වැනි තැන්වලට පිළිවෙළින් තේරුණේ සචින් ටෙන්ඩුල්කාර් හා ජවහර්ලාල් නේරු තුමන් යන දෙදෙනා ය.
ලතා මංගේෂ්කාර් හඬට මෙන් ම නමට ද ආදරය නොකළ කෙනෙක් ලොව නැති තරම් ය. ඇය ගයන බස කුමක් වුවත් ශ්‍රාවකයන්ට ඉන් ලද ඉමිහිරි ආස්වාදය අඩුවක් නොවීය. ඇය ලන්ඩනයේ ඇල්බට් හෝල් නෘත්‍යශාලාවේ ඒක පුද්ගල ගායන ප්‍රසංගයක් පැවැත් වූ ප්‍රථම ඉන්දියානු කාන්තාව ද වූවා ය. ඉන්දියානුවන් ලතාගේ නමට ඉමහත් ගෞරවයක් හා ආදරයක් දැක්වූ තරම් කෙතරම් ද යත් 1999 දී ඇගේ නමින් ආ ‘ලතා ඕ ඩී පර්ෆියුම්’ නම් සුවඳ විලවුන් වර්ගයක් එකාවන් ව මිලදී ගත් බව සඳහන් ය.
1999 දී ඇය පාර්ලිමේන්තුවට ද නම් කරනු ලැබුවා ය. එහෙත් එකල අසනීප තත්වය හේතුවෙන් ඇය රාජ්‍ය සභාවට සහභාගි වූයේ නැත. ඒ වෙනුවෙන් ඇය කිසිම මුදලක් භාර ගත්තේ නැත. දිල්ලියේ ඇයට ලැබුණු නිවසට ගියේ ද නැත.
පසුව ඇය සිය නිර්මාණ කුසලතාව මෙහෙයවමින් අඩෝරා නමින් ඉන්දියානු දියමන්ති අපනයන සමාගමක් පිහිටුවා එහි දියමන්ති එකතුව ස්වරාංජලී ලෙස නම් කළා ය. ඇය වරක් ඉන් දියමන්ති පහක් ලන්ඩනයේ ක්‍රිස්ටීස් වෙන්දේසි හලේ දී අළෙවි කර ලත් පවුම් 105,000ක මුදල 2005 දී කාශ්මීරයේ භූමිකම්පාවෙන් විපතට පත් අය වෙනුවෙන් පරිත්‍යාග කළා ය. අද ඇය 92 වියට පා තබා ඇත. ඇයට තවත් දිගු කලක් නිරෝගීව වෙසෙන්නට මේ අවස්ථාවේ සුබ පතමු.
0 Comments