මල් කැකුළු

නිත්‍ය තුහින භූමි (permafrost) යනු මේ මිහි මත දක්නට ලැබෙන විශේෂ භූමි ප්‍රදේශයක්. පෘථිවියේ ඇලස්කාව, සයිබීරියාව හා කැනඩාව යන ආක්ටික් කලාපයේ පිහිටි ප්‍රදේශවල මේ නිත්‍ය තුහින භූමි අපට හමුවෙනවා. සෙල්සියස් අංශක බින්දුවට (00 C) පහළින් එනම් ෆැරන්හයිට් අංශක තිස් දෙකට (320F) පහළින් උෂ්ණත්වයක් ඇති, අඩු තරමින් වසර දෙකක්වත් එම උෂ්ණත්වය පවත්වා ගෙන යන බිම්වල තමයි, මේ තත්වය ඇති වන්නේ. ඒවායේ පස හා බොරලු, හිම සමඟ මිශ්‍ර වෙලයි පවතින්නේ.

නෝර්වේ රාජ්‍යයේ ලෝන්ජිඅර්තියන් අසල නිත්‍ය තුහින බිම් දිය වෙමින් යන අයුරු.
අපේ වායුගෝලයේ ඇති කාබන් ප්‍රමාණය මෙන් දෙගුණයක් කාබන් මෙම ලෝකයේ නිත්‍ය තුහින භූමිවල ගබඩා වි තියෙනවා. දැනට ගණන් බලා ඇති අන්දමට අනුව කාබන් ටොන් බිලියන 1500ක් පමණ මෙහි ගබඩා වී ඇතැයි සැලකෙනවා.

මේ කාබන් ලැබී තියෙන්නේ වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ මිදී පවතින පැරණි වෘක්ෂලතා හා හිම මුසු පස නිසයි.

ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාමත් සමඟ ඇති වන තත්වය නිසා ලෝකයේ මේ නිත්‍ය තුහින භූමිවල හිම දිය වී යාමේ තර්ජනයක් දැන් ඇති වෙලා තියෙනවා. එහෙම දිය වුනොත් කාබන් ඩයොක්සයිඩ් හා මීතේන් ටොන් දහස් ගණනක් වායුගෝලයට එක් වෙන්න පුළුවන්.
ගෝලීය උණ…

වයඹදිග සයිබීරියාවේ නිත්‍ය තුහින (permafrost) ප්‍රදේශයෙන් කිරිල්ලියකගේ විස්මිත මළ සිරුරක් හමු වී තිබෙනවා. එය හමු වූ මොහොතේ විශේෂඥ නිරීක්ෂකයන් මවිතයට පත් වී තියෙන්නේ ඊයේ පෙරේදා මැරුණු කිරිල්ලියකගේ මෙන් පෙනුන නිසයි. ඔවුන් රේඩියෝ කාබන් දින නිර්ණ ක්‍රමය භාවිත කොට ඒ සිරුර පරීක්ෂා කළා. ඒ කිරිල්ලිය මීට වසර 46,000කට පෙර ජීවත් වූ එකෙකු බව හෙළි වූ පසු ඒ පුදුමය තව තවත් වැඩි වුණා.

> සයිබීරියාවේ සදා හිමෙන් වැසුණු බෙලයා ගෝරා ගම්මානය අසල ආකර උමඟක මීටර හතක් යට තිබී හමුවූ වසර 46,000ක් පැරණි කිරිල්ලිය.
පර්යේෂකයන්ගේ සොයා ගැනීමට අනුව හෙළි වුණේ, ඒ කිරිල්ලිය මීට වසර 46,000කට පෙර, එනම් අවසන් අයිස් යුගයේ මැද හරියේදී, ප්‍රචණ්ඩකාරී නොවන හදිසි මරණයකට ලක්ව ඒ මොහොතේම අයිස්වලට යට වන්නට ඇති බවයි. මේ කුරුලු විශේෂය අද වෙසෙන අං තුලිකාවාට (horned lark) සමාන උගේ ආදිමයකු විය හැකි යැයි පර්යේෂකයන් තීරණය කරලා තියෙනවා.

මේ විස්මිත කුරුලු මළ සිරුර හමුවී තියෙන්නේ වයඹදිග සයිබීරියාවේ සදා හිමෙන් වැසුණු බෙලයා ගෝරා ගම්මානය අසල ආකර උමඟක හිම බිමෙහි වැසී තිබියදීයි.

සාමාන්‍යයෙන් මේ අං තුලිකාවන් කැදලි තනන්නේ විවෘත පරිසර තුළයි. ඒ සිරුර ව…

අද ලෝකය ඉදිරියේ ඇති ලොකුම අභියෝගය ජීව විද්‍යාත්මක අවියි. එවැනි ප්‍රහාරයක් එල්ල වුවහොත් ඉන් ගැලවීම ලේසි නැහැ. පසුගියදා චීනයෙන් මතු වූ ‘කෝවිඩ් 19’ වෛරසයත් ජීව විද්‍යාත්මක අවියක් ලෙස ලෝක ජනමාධ්‍යවල ඉන්නා ‘පුවත් මවන්නන්ගෙන්’ චෝදනා එල්ල වුණා. එවැනි අවියක් තනන්නට බටහිරෙන් හොරකම් කර ගෙන ආ එකක් කියලත් ඔවුන්ගෙන් කියැවුණා. චීන රසායනාගාරයකින් වැරදීමකින් පිටවුු එකක් ලෙසත් තවත් මාධ්‍යයකින් හැඳින්වුණා. එච්චර ඉක්මනට ඒ වගේ දෙයක් හෙළිදරවු කරන්න හැක්කේ ‘පුවත්මවන්නන්’ට විතරයි. චීනය ඒ ගැන තවමත් සොයනවා. ඒත් ඒ කිසිවක් නිශ්චිතව කිව නොහැකි වුනත් පාලනය කළ නොහැකි ජීව අවියකින් එල්ල විය හැකි අභියෝගය කෙතරම් භයංකර දැයි එයින් ඇති වූ ලෝක තත්වය දෙස බැලීමෙන් සිතා ගන්න පුළුවන්.

ලෝක යුද්ධවල දී රසායනික හෝ ජීව යුද අවි භාවිත කිරීමේ දී හමුදාවට මෙවැනි ආරක්ෂක මුහුණු පලඳින්න සිදු වෙනවා.
අද මුළු ලෝකයම ‘කොවිඩ් 19’ වෛරසය නිසා බියට පත් වෙලා! ඒ වෛරසයට ගොදුරු වූ වැඩි පිරිසක් චීනයෙන් හමුවුනත් ලොව හැම රටකින් ම පාහේ දැන් දැන් ආසාදිත යැයි සැක කරනු ලබන අය හමු වී තියෙනවා. ආරක්ෂිත පියවරක් වශයෙන් චීනයේ පමණක් නොව ඉන් බැහැර රටවල් ගණනාවක ම…

ලෝකයේ සදාකාලික අබිරහස් ලෙස සැලකෙන යෝධයන් ගණනාවක් ඉන්නවා. හිමාලයේ යෝධ මානවයා හෙවත් යෙටී, උතුරු ඇමරිකාවේ බිග් ෆුට් හෙවත් සැස්කොච් වැනි මහාපාදයා දුටු හෝ කැමරාවට නැගූ විස්තර ගැන විස්මිත කතාන්තර ඉඳහිට අසන්නට ලැබෙනවා.

එයින් අලුත්ම කතාව අසන්ට ලැබෙන්නේ ඇමරිකාවේ ඔහියෝ ප්‍රාන්තයෙන්. එහි වැසියන් ‍ දෙදෙනකු අද්භූත බිග් ෆුට් කෙනෙකු හෙවත් මහාපාදයකු දුටු බව දැක්වෙන වීඩියෝවක් දැන් අන්තර්ජාලයේ සංසරණය වෙනවා.


යූටියුබ් එක ඔස්සේ සංසරණය වෙන ඒ විඩියෝවෙන් දැක්වෙන්නේ සෝල්ට් ෆෝක් ස්ටේට් පාක් නම් වනෝද්‍යානයේ ගස් අතරින් ඇවිද ගෙන යන බිග්ෆුට් කෙනෙකුගේ රූපයක්. රෝමවලින් පිරුණු දැවැන්ත ගෝරිල්ලකුගේ බඳු සිරුරක් වනයේ සැරිසරණ ආකාරයක් එහි පෙනෙනවා.

‘මටත් මගේ මිතුරාටත් අවසර ලැබුණා ඔහියෝ වනෝද්‍යානයේ ඩ්‍රෝන කැමරාවක් යවන්න. ඒ කැමරාව ගත් දසුන් තමයි’ ඔවුන් ඒ වීඩියෝව යූටියුබ් එකට මුදා හරින ගමන් කළ සටහනේ කියා තිබුණා.

මේ වීඩියෝව ලක්ෂ පහකට වැඩි පිරිසක් බලලා තියෙනවා. සමහරු මේක බොරුවක් කියා ප්‍රතික්ෂේප කරලා තියෙනවා. සමහරු මේක කාගෙකින් අහන්න ලැබුණු හොඳ විහිළුවක් කියලා හිනාවෙලා තියෙනවා. සමහරු මේක විශ්වාස කරලා තමනුත් දුටු බව කියමින් සිය …

අපේ සිංහල හෝඩියේ වෙනත් කිසිම බසක නැති ශබ්ද දෙකක් හැඳින්වීමට අකුරු දෙකක් තියෙනවා. ඒ දුර්ලභ අකුරු දෙක වූ ‘ඇ, ඈ’ යන අකුරු හැඳින්වීමට අපේ පැරණි හෝඩි පොතක දුර්ලභ සතකුගේ රූපයක් යොදා තිබුණා මට මතකයි. ඒ ‘ඈ’ අකුර සඳහා යොදා තිබූ ‘ඈයා’ නම් සතාගේ රූපයයි. ඒ ඈයා අන් කිසිවකු නොව කබල්ලෑවායි. අද කබල්ලෑවා ගැන කතා කිරීම වැදගත් වන්නේ කරුණු දෙකක් නිසයි. එකක් ඔවුන් සඳහා වෙන් කළ අන්තර්ජාතික දිනය අදට යෙදී තිබීමයි. ලෝකයේ වඳ වී යන සතුන් අතර ඉහළම තැනක වැජඹෙන කබල්ලෑවා ගැන ලොව පුරා කතාබහ කෙරෙන, ඔවුන් රැක ගැනීමට අවධානය යොමු කරවන සුවිශේෂී දිනය අදයි. අනෙක් කරුණ අද ලොව කැලඹූ මාරක රෝග තත්වය ඇති කළ ‘කෝවිඩ්-19’ වෛරසය අපට ආවේ කබල්ලෑවාගෙන්ද යන මතයි.


කබල්ලෑවා මටත් සුවිශේෂ සතෙක්. ඒ මා කුඩා කාලයේ මුලින් ම මට සජීවී ව හමු වූ වනජීවියා කබල්ලෑවා වීමයි. මීට වසර 70කට පෙර අප වාසය කළේ නිකවැරටියෙන් සැතැපුම් 18ක් පමණ ඈතින් පිහිටි පහළ මාවතගම නම් දුෂ්කර පාසලක ගුරු නිවාසයෙහියි. එක් උදෑසනක ඒ ගම්වැසි දඩයක්කාරයෙකු ලේ පෙරෙන කොටි අතක් සමඟ කබල්ලෑවෙකු රැගෙන අවේ මගේ පියාට පෙන්වීමටයි. ඔහු දුටු ඒ අපූරු දසුන විස්තර කළ හැටි මට අද වගේ මතකයි.

‘ලොකු …

‘කොවිඩ් -19’ මාරක වෛරසයක් ලෙස මුලින් ම හඳුනා ගනිමින්, එය ඉක්මනින් පැතිරෙන, පෙනහලුවලට හානිකරන, අමුතු මාදිලියේ වෛරසයක් බව, චීනයේ වූහාන් වැසියන්ටත්, වූහාන් රෝහල්වල වෛද්‍යවරුන් ඇතුළු හෙද හෙදියන්ටත් පළමුවෙන් අනතුරු ඇඟ වූයේ ලී වෙන්ලියැං (Li Wenliang) නමැති 34 හැවිරිදි අක්ෂි වෛද්‍යවරයායි. වෛද්‍ය ලී කළ අනතුරු ඇඟවීම් බලධාරීන් ගණන් නොගත් අතර, අනියත බියක් පතුරුවනවා යැයි පොලිසියේ අඩන්තේට්ටම්වලටද ඒ වෛද්‍ය වරයා ලක් විය. පසුගිය පෙබරවාරි 7 වැනිදා අලුයම වෛද්‍ය ලී වෙන්ලියැං අවසන් සුසුම් හෙළුවේ ඒ, ‘කොවිඩ් -19’ වෛරසයටම බිලි වෙමිනි.


මේ බව ඔහුගේ වෛද්‍ය සගයකු විසින් චීනයට පමණක් සීමා වූ වීබෝ නම් සමාජ මාධ්‍ය ජාලය ඔස්සේ සිය බ්ලොගය මගින් හෙළිදරවු කළාට පසු එ් පුවත ලැව් ගින්නක්සේ පැතිර ගියේ වුහාන් පාලන අධිකාරියට හා පොලීසියට දැඩි ලෙස විරෝධය පළ කළ කමෙන්ටු සමගයි. එක් දිනක් තුළ චීන සමාජ මාධ්‍ය ජාලා ඔස්සේ පළ කළ කමෙන්ටු පන්ලක්ෂකට අධික ප්‍රමාණයක් වූ අතර එ් විරෝධයේ උණුසුම චීන ජනාධිපති ෂීට පවා දැනුනා. ඒ අනුව ජනාධිපතිවරයා වූහාන් නගරයේ ප්‍රධානියා ඇතුළු වගකිවයුතු නිලධාරින් වෙනස් කර ඒ සඳහා ෂැංහයි නගරාධිපතිවරයා ඇතුළු පිරිසක…

පසුගිය සති කීපය තුළ ලොව හෙල්ලූ කොරෝනා වෛරස විශේෂයට දැන් නමක් දීලා තියෙනවා. ලෝක සෙෳඛ්‍ය සංවිධානය විසින් එයට දී ඇති නම ‘කොවිඩ් -19’ (COVID-19) යන්නයි. CO යන කොටසින් කොරෝනා යන්නත් VI යන කොටසින් වෛරස යන්නත් D යන අකුරෙන් රෝගයක් යන්නත් 19 න් එය මුලින්ම හමුවූ වසරත් දැක්වෙනවා. මෙසේ නම් කරන්නට හේතුව මෙතෙක් එවැනි වෛරස හමුවූ ප්‍රදේශ හා ඒවාට ඈඳුණු සතුන්ගේ නම් යොදා ගැනීම නිසා ඇතිවන අගතිය දුරු කර ලන්නටයි.


‘කොවිඩ් -19’ වෛරසය දැන් සෙෳඛ්‍ය ප්‍රශ්නයකට වඩා දේශපාලන හා ආර්ථික ප්‍රශ්නයක් වෙලා ඉවරයි. චීනය තුළ පමණක් නොව ලොව පුරා රටවලට සංචාරක කටයුතුවලට ඉන් බාධා පැමුණුණා පමණක් නොව වෙළෙඳ ගනුදෙනුවලට, භාණ්ඩ හුවමාරුවට පවා තහංචි පැනවීමට හේතු වුණා. මහජනයා විශාල වශයෙන් සහභාගිවන අන්තර් ජාතික උත්සව හා ක්‍රීඩා කරග සියල්ලම නවතා දමා ඉවරයි. ඇමරිකාව ඇතුළු ලෝකයේ ප්‍රධාන රටවල් චීනයෙන් එන ගුවන් ගමන්, නැව් ගමන් පැමිණීම සම්පූර්ණයෙන් ම තහනම් කරලා. තවමත් එහි ඇති අනතුරුදායක බව පහව ගිහින් නැහැ. ලොව අංක එකේ මාරයා ලෙස හැඳින්වෙන මේ වෛරසය වැළැක්වීමට එන්නතක් තවමත් නිපදවා නැහැ. දැනට සොයා ගෙන ඇති එම එන්නත එන්නට තවත් මාස 18ක් පමණ ගත වන …

නවසීලන්තයේ අප නැවතී සිටි නිවහනේ සිට ෂැපර්රොක් මාවතේ ඇවිද ගෙන යන විට මට අපූරු එක් ටැම් ගෙයක් දක්නට ලැබුණා. එය දැනුම දෙන එක් ටැම්ගෙයක්. තවත් විදියකින් කීවොත් ලී කණුවක් මත පිහිටි කුඩා පුස්තකාලයක්. ‘ෆ්‍රී ලිට්ල් ලයිබ්‍රරි’ කියා ලියා තිබු එය පිහිටියේ කුඩා උද්‍යානයක් අසල දැව කණුවක් මතයි. ඒ තුළ පොත් 50ක විතර එකතුවක් තිබුණා. එය මෙහි දක්නට ලැබෙන ප්‍රජා සත්කාර සේවයක්. එය එහි ඇති පොත් ගෙන ගොස් කියවා නැවත තබන ලෙසත් කැමති නම් තවත් පොත් එකතු කරන ලෙසත් එහි ඉල්ලීමක් කර තිබුණා. එහි වූ කුඩා නාම පුවරුවෙහි සඳහන් වූයේ එය හේමා ජයසූරියගේ පොදු සේවාවක් ලෙස කළ පරිත්‍යාගයක් කියායි. ‘ජයසූරිය’ යන නම සිංහල අපට නුහුරු එකක් නොවෙයි.

‍මේ ගැන මම, ඕක්ලන්ඩ් පුස්තකාල සේවයේ නියුතු මගේ ඥාති දියණියක වූ සුරනී සමග කී විට ඇය කීවේ පරිත්‍යාගශීලී පුද්ගලයන් විසින් තමන්ගේ රුචි පරිදි එවැනි එක්ටැම් ගේ පුස්තකාල මහ මඟ සිටුවා ඇති බවයි. නගරාධිකාරියේ අවසරය ඇතිව ඉදිකර ඇති ඒවා නිදහස් පුස්තකාල ලෙසයි සැලකෙන්නේ. ඒවාට අගුල් නැහැ. මහ මඟ යන ඕනෑම කෙනෙකුට එයින් පොතක් රැගෙන ගොස් කියවා ආපසු ගෙනවුත් තැබිය හැකියි.


මේ එක් ටැම් ගේ පුස්තකාලය නිසා මට නවසී…

ලිපි ගණනාවකින් කිව හැකි දේ එක ඡායාරූපයකින් තත්පරයකින් කියන්න පුළුවන්. ඒ වගේ ඡායාරූප 30ක් තමා මේ සමඟ පළවෙන්නෙ. ජපානයේ සංචාරයක යෙදෙන්න මේ ඡායාරූපවලින් ඔබට පුළුවන්. මේ ඡායාරූප චාරිකාවේ දී ලෝකයේ වෙනත් කොහේවත් නැති අරුම පුදුම දේවල් ජපානයේ දී ඔබට දැක ගත හැකියි. මේවා දකින විට ඔබට හිතෙන්න බැරිකමක් නෑ මේ වෙනත් ග්‍රහ ලෝකයක ඇති රටක ඒවාය කියා.


1. ජපානයේ බීම කෑන්වල මුදුණේ අන්ධ අයට කියවිය හැකි වන පරිදි බ්‍රේල්වලින් එහි විස්තර දක්වා තියෙන බව.

2. පසුගිය ලෝක කුසලාන තරඟාවලියේ දී ජපානය තරඟ වැදුණු දා තරඟය අවසානයේ දී ක්‍රීඩා ලෝලීන් තරඟයෙන් පසු පිටියේ ‍රැ‍ඳී සිටිමින් එය සම්පූර්ණයෙන් පිරිසිදු කළ අයුරු.

3. ජපානයේ බොහෝ වැසිකිළිවල බිත්තියේ ‘බේබි සීට්’ ඇති බව.

4. ඔබ දෑත් සෝදන ජලය ඊළඟ වතාවේ වැසිකිළිය සෝදා හැරීමට යොදා ගත හැකි වැසිකිළි ඇති බව.

5. ජපානයේ ජලාපවාහන කානු පද්ධති කොයි තරම් පිරිසිදු යත් ඒවායේ කොයි මසුන් ජීවත් වන බව.

6. ජපානයේ කුඩා දරුවන් පවා කෘතගුණ දැක්වීම අරමුණු කර ගෙන තම පාසල පිරිසිදු කර ගැනීමට වෙහෙසෙන බව.

7. ජපානයේ ටොරියු සුබාෂා දුම්රිය තුළ විනෝද ගමන් යද්දී දෙපා දෝවනය කළ හැකි ජල ටැංකි තබා ඇති බව.

8. ර…

අපේ ජාතික ගීය ලියුවේ කවුද? එහි තනුව කාගේ ද? වර්තමාන බුද්ධිමය දේපළ පනතට අනුව එහි හිමිකම කවුරුන් සතු ද? කොටින් ම කියතොත් එය කාගේ නිර්මාණයක් ද? මේ ප්‍රශ්න සියල්ලටම උත්තරය එක ම නමකි. ඒ ආනන්ද සමරකෝන් ය. එහෙත් ඒ නම එසේ නොවන්නට තරම් හේතු කාරණා සිදු වූ බව එහි අතීත කථාව විමසා බලන විට පෙනේ.
ජාතික ගීය සමග එසවෙන ජාතික ධජය
ලෝකයේ රටවල් හැම එකකට ම පාහේ ජාතික ගී තිබේ. ඒ ජාතික ගී හැම එකකට ම රසවත් පසුබිම් කථාවක් තිබේ. එයින් ඉන් ඉන්දියාවේ ජාතික ගීයත් බංග්ලාදේශයේ ජාතික ගීයත් සුවිශේෂීය. එය ගයන්නේ එකම බසකිනි. එනම් බෙංගාලි බසෙනි. එරට අනෙක් භාෂා කතා කරන අය ඊට විරෝධය පාන්නේ නැත. ඒ දෙකෙහිම රචනය, තනුව හා මුල් ගායනය එකම අයකුගේය. ඒ මහා කවි රවීන්ද්‍රනාත් තාගෝර්තුමා ගේය. රටවල් දෙකකටම ජාතික ගී සම්පාදනය කරන්නට තරම් එතුමා භාග්‍යවන්ත විය. ඒ වාගේ ම මාලදිවයින් ජාතික ගීයත් අපට සුවිශේෂය. ඒ එහි තනුව ආචාර්ය ඩබ්ලිව්. ඞී. අමරදේවගේ නිසාය. මාලදිවයින් ජාතික ගීයේ වදන්පෙළ එරට ප්‍රකට කවියකු හා දේශපාලනඥයකු වූ මුහමද් ජමීල් ඩිඩී ගේය.

මෙක්සිකෝවේ ජාතික ගීය වෙනුවෙන් තරගයක් පවත්වනු ලැබීය. ෆ්‍රැන්සිස්කෝ ගොන්සාලිස් බොකනෙග්‍රා නම් කවියා ගේ ද…