මල් කැකුළු : Malkakulu

දවසක් රජතුමා ආහාර අනුභව කරන අතරෙ දක්කා අන්දරේ ඒ පැත්තට එබිකම් කරනවා. අන්දරේ කවදත් කෑමට ආසයි කියලා දන්න රජතුමා කල්පනා කළා, අන්දරේට රජ බොජුන්වලින් ටිකක් කවන්න. එහෙම හිතලා රජතුමා කෑම කාලා ඉවර වුණු ගමන් අන්දරේව කැඳෙව්වා. කැඳවලා මෙහෙම ඇහුවා:

”අන්දරේ මොකද මං වළඳන වෙලාවෙ එබිකම් කළේ ?”

”අනේ නෑ, දේවයන් වහන්ස, උදහස් වෙන්න කාරි නෑ. මට ඇහුනා ඔබ වහන්සෙ මට අඬ ගහනවා වගේ. ඒකයි බැලූවෙ.” අන්දරේ බොහොම යටත්පහත්ව කිව්වා.

සෙනසුරු වෙත යැවූ නාසා ආයතනයේ කැසිනි ගවේෂණ යානය සෙනසුරුගේ චන්ද්‍රයන්ගේ තොරතුරු එවන්නට පටන්ගෙන තියෙනවා. මේ අලූත්ම තොරතුරු අතර සෙනසුරුගේ එක් චන්ද්‍රයකු වූ ටයිටන්ගේ මතුපිට පෙනුම අනුව පෘථිවියට සමාන ‘වැලිවැටි’ හා කාන්තාර ඇති බව හෙළි කෙරෙන ඡායාරූප දත්ත තියෙනවා. ඒ හා සමානකම් තිබුණද ඒ ‘වැලිවැටි’ අති දැවැන්තයි. එකක් අඩි 300ක් විතර උසයි. සැතැපුමක් විතර දිගයි. ඒත් ඒවා තැනී ඇත්තේ වැලිකැටවලින් නොවෙයි, මිදුණු හයිඩ්‍රොකාබන කැබලිවලින්. මේ හයිඩ්‍රොකාබන් අපේ බොර තෙල්වල ඇති ප‍්‍රධාන රසායනික සංඝටකයක්.

සෙනෙසුරුගේ චන්ද්‍රයාගේ මතුපිට ස්වාභාවය සිත්තරකුට පෙනෙන හැටි. මේ වැලිවැටි සෑදී ඇත්තේ වැලිවලින් නොවෙයි, මිදුණු හයිඩ්‍රොකාබනික ද්‍රව්‍යවලින්. ඉහළින් පෙනෙන්නේ සෙනසුරු ග‍්‍රහයායි.

අවුරුදු මිලියන 190ක් පැරණි ඩයිනොසෝර බිත්තර තැන්පතුවක් අපි‍්‍රකාවෙන් හමුවී තියෙනවා. එහි බිත්තර 340ක් තියෙනවා. මෙතෙක් හමු වී ඇති ඉතාමත් පැරණි බිත්තර තැන්පතුව මෙයයි. ඩයිනොසෝරයන්ගේ බිත්තර දැමීමේ හා බිත්තර රැකීමේ පුරුදු ගැන, ඔවුන්ගේ ප‍්‍රජනක චර්යාවන් ගැන හදාරන්න හොඳම අවස්ථාවක් මෙයින් ලැබෙන බවයි, විද්‍යාඥයන්ගේ අදහස වන්නේ.

මැසොස්පොන්ඩිලස් ඩයිනොසෝරයන්ගේ බිත්තර දමන කැදලි සිත්තරකු දුටු හැටි

අප ඔබට ඉදිරිපත් කල ගණිත විනෝදය ගැටලුවට Comments වලින් සහය දැක්වු සියලු දෙනාට අපගේ ස්තුතිය...!. Anonymous, Sithuvam නිවැරදි පිලිතුරු ලබා දුන්නා.

චීන ඉතිහාසය ආරම්භය නිශ්චිතව කිය නොහැකිය. පුරා විද්‍යා කැණීම් අනුව චීනයේ ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික යුගය කි‍්‍ර.පූ. 600,000 පමණ හෝ කි‍්‍ර.පූ. 200,000 පමණ හෝ ආරම්භ වන්නට ඇතැයි සැලකෙයි. නයිල්, යුප‍්‍රටීස් ටයිගී‍්‍රස් ගංගා නිම්නවල ශිෂ්ටාචාර බිහිවුණා සේම චීන ශිෂ්ටාචාරය බිහිවූයේ හොවැංහෝ ගංගා නිම්නයේයි. හොවැංහෝ ගඟ අද අප හඳුන්වන්නේ කහ ගංගාව කියලයි. හොවැංහෝ හෙවත් චීන ශිෂ්ටාචාරය ගැන දැනගන්න පුළුවන් වන්නේ ජනප‍්‍රවාද හා පුරාවස්තුවලිනුයි.

යුද්ධය කියන්නේ අපට අලූත් අමුතු දෙයක් නම් නොවේ. සුබදායී දෙයක් නොවේ. යුද්ධයේ කුරිරු බව අපි හොඳින් දන්නෙමු. නවීන ලෝකයේ ප‍්‍රබලයන් ලෙස සැලකෙන්නේ ප‍්‍රමාණයෙන් විශාල හමුදාවක් ඇති රාජ්‍යයන් නොවේ. කොතරම් විශාල හමුදාවක් සිටියත් උපක‍්‍රමශීලී බව නොමැති නම් සතුරන් පරදවා යුද්ධයක් ජයග‍්‍රහණය කළ නොහැකිය. තාක්ෂණයෙන් පරතෙරට ගොස් ඇති යුගයක අපට ඇති වටිනාම ආයුධය වන්නේ ඒ නව තාක්ෂණයයි. යුද්ධයකදී මියයන්නේ සටන් වදින දෙපිරිස පමණක් නොව ඊට මැදිවන අහිංසක ජනතාවද අවාසනාවන්ත ඉරණමකට ගොදුරු වෙයි. මිනිස් ජීවිතයක වටිනාකම කොතරම්ද? ඒ නිසා ම ඇමෙරිකාව ප‍්‍රමුඛ සෙසු ලෝක බලවතුන් මිනිස් ජීවිත හැකිතාක් බේරා, ආරක්ෂා කර යුද ජයග‍්‍රහණ ලබා ගැනීම් ගැන අවධානය යොමු කිරීමේ ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙස ඊ බෝම්බ හැඳින්විය හැකිවෙනවා.

ගණිත විනෝදය යටතේ අපි රුසියානු ලේඛක වයි. පෙරෙල්මාන්ගේ ගැටලූ 3ක් ඉදිරිපත් කළා ඔබට මතක ඇති. ඒවාට හරි පිළිතුරු ඔබ ඉදිරිපත් කළා. මෙසේ ගැටලූ විසඳන්න ඔබේ ඉදිරිපත් වීම අපට ලොකු ධෛර්යයක්. මේවාට ඔබේ ඇති කැමත්ත අනුව අප ඉදිරියටත් තවත් මෙවැනි ගැටලූ ඔබ ඉදිරියට ගේනවා. මේ ඒවායින් තවත් එකක්.

විද්‍යාඥයන් සොයා ගෙන තියෙනවා, ඉවෙන් මෙන් තමන් පියාසර කළයුතු වේගය හඳුනාගෙන බාධක සහිත පරිසර තුළ දී ඒවායේ නොගැටී, හිස් තැන් සොයා ගෙන පියාඹා යන බව. විශේෂයෙන් ගස් බහුල වනාන්තර ප‍්‍රදේශවල දී කුරුල්ලන්ට තමන් ජීවත්වන පරිසරයේ ඝනත්වය ගැන අවබෝධයක් ලබා ගත හැකි ක‍්‍රමවේදයක් තියෙනවා. මෙම ක‍්‍රම වේදය හඳුනා ගෙන ඒවා මිනිසුන් රහිතව පියාසර කරන යානාවලට යොදා ගැනීමට විද්‍යාඥයන් බලාපොරොත්තු වෙනවා.

(කුරුල්ලන් තදබදයක් ඇති පරිසරයකදී මග සොයා ගෙන යන අයුරු මිනිසුන් රහිත යානාවලටත් යොදා ගැනීමට විද්‍යාඥයන් බලාපොරොත්තු වෙනවා)

ගල් යුගයේ මානවයෝ සතුන් දඩයම් කරගෙන සතුන්ගේ අස්ථි සූප්පු කරමින් අමු අමුවේ මස් ගිලදැම්මා විතරක් නොවෙයි ඔවුන් බටනලාවලින් සංගීත නාද රටා මැවීමටත් සමත් වුණා කියලා කීවොත් පුදුම වේවි නේද? මේ තොරතුරු අනාවරණය වුණේ අවුරුදු 35,000 ක් පැරණි බටනළාවක් හමුවීමත් සමඟයි. දැනට සොයා ගෙන ඇති ලොව පැරණිතම සංගීත භාණ්ඩය ලෙස සැළකෙන්නේ මෙයයි.

ඇමෙරිකාවේ වොෂිංන්ටන්හී පිහිටි ස්මිත්සෝනියන් කෞතුකාගාරයේ රැස් කර ඇති සත්ත්ව පොසිල හා ඇට කැබලි අතරින් අමුතු සතෙක් මතුවෙලා. වසර 100ක් තිස්සේ එහි පොසිල අතර සැඟවී සිටි මේ අපූරු සත්ත්වයා වටකුරු හණුවක් හා හිසෙහි පිහිටි අඬු දෙකක් ඇති විලෝපිකයෙක්.

හරියටම මීට අවුරුදු 30කට ඉස්සර, 1982 දී රුසියානුවන් වෙනෙරා 13 හා 14 වශයෙන් යානා දෙකක් සිකුරු ග‍්‍රහයා බලා යැව්වා. ඒ යානා අතරින් වෙනෙරා 13 එවූ ඡායාරූප පරීක්ෂා කළ රුසියානු අභ්‍යවකාශ විශේෂඥයකු වූ ලියෝනිඞ් ක්සාන්ෆොමැලිටි කීවේ සිකුරු ග‍්‍රහයා මතුපිට ජීවීන් ඉන්නා බව චලනය වන යමකින් තමා සොයා ගත්තා කියායි. ඇමරිකාවේ නාසා ආයතනයේ ඡායාරූප විශ්ලේෂකයකු වන ටෙඞ් ස්ට්රයික් වහා ඉදිරිපත් වී එය බොරුවක් බව පැහැදිලි කර තියෙනවා. ඔහු කියන්නේ මේ සතකු වාගේ ඔහු දැක ඇත්තේ වෙනෙරා යානයක් සිකුරු බිම මත පතිත වෙද්දී ගැලවී විසි වී ගිය කැමරා කාචාවරණයක කොටසක් කියලයි. ගෝනුස්සකු වාගේ රුසියානු විද්‍යාඥයාට පෙනී ඇත්තේ එයයි.

(1982 දී රුසියානු වෙනෙරා 13 යානයෙන් සිකුරු ග‍්‍රහයා මත දී ගන්නා ලද ඡායාරූප. රුසියානු විද්‍යාඥ ලියෝනිඞ් ක්සාන්ෆොමැලිටි කියන්නේ මේ මැද ඇත්තේ චලනය වූයේ යැයි සිතන කාචාවරණයයි)
(රූපයේ පහළ කෙළවරින් පෙනෙන්නේ සිකුරු යානයයි. වම් පැත්තේ බිම ඇත්තේ ‘ජීවියකු’ යැයි සැක කළ යානයෙන් විසි වන්නට ඇතැයි සැලකිය හැකි කාචාවරණ කැබැල්ලයි)

මේ ඇට කටු අයත් වන්නේ ඉන්දෝහියුස් (Indohyus) නම් වසර මිලියන 48කට පෙර මිහිමත ජීවත් වූ ක්ෂීරපායී සතකුටයි. මේවා හමු වී ඇත්තේ ඉන්දියාවේ කාශ්මීර ප‍්‍රාන්තයෙන්. මේ ඇටකටු අයත් සතා හැඩයෙන් මීමින්නකු තරම් වුනත් ඌ නෑකම් කියන්නේ පුංචි පහේ සතකුට නෙවෙයි, යෝධ තල්මසාටයි. තල්මසා මුහුදට හුරුවෙන්න ඉස්සර ගොඩ බිම ජීවත් වෙන්න ඇති කියලා විශ්වාසයක් විද්‍යාඥයන් අතර තිබුණා. ඔවුන් මෙතෙක් කලක් විශ්වාස කළේ හිපොපොටේමස් යෝධ තල්මසාගේ ළඟම නෑයා ලෙසයි. ඒත් මේ නව සොයා ගැනීමත් නිසා විද්‍යාවේ නව පිටුවක් පෙරළෙනවා.

විද්‍යාඥයන් විශ්වාස කරන්නේ අභ්‍යවකාශයේ සමහර තැනක ගුරුත්වය කෙතරම් ප‍්‍රබල ද යත් අති දැවැන්ත රික්තක ශෝධකයක් (vacuum cleaner) මෙන් ඒ අසළට එන හැම දෙයක් ම, ඒ කියන්නෙ ඕනෑම පදාර්ථයක් උරා ගන්නවා, එහෙමත් නැත්නම් ගිල ගන්නවා කියලයි. සමහර විට තරුවක්, වල්ගා තරුවක් හෝ ග‍්‍රහ ලෝකයක් හෝ වාත වලාවක් වෙන්න පුළුවන්. ඒවා කොතරම් විශාල වුනත් ඒවායේ ප‍්‍රමාණය ගැන ප‍්‍රශ්නයක් නැහැ. අප ජීවත්වන මේ පොළොව ඇතුළු මුළු සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලය ම වුනත් ගිලගන්න මහ වෙලාවක් යන්නෙ නැහැ. මේ අද්භූත තැන් හැඳින්වෙන්නේ කළු කුහර කියලයි. මේවා ඇසට පෙනෙන්නේ නැහැ. මේවා තමන්ට හසුවන ආලෝකයක් වුවත් උරා ගෙන ගිල ගන්නවා. ඒ අලෝකයට ඉන්පසු එළිය විහිදුවීම කරන්න බැහැ. මෙසේ ගිල ගැනීමේ දී එහි ස්කන්ධය හැකිළෙනවා. ඝනත්වය අනන්තයට පත් වෙමින් සදහටම නොපෙනී යනවා. මේ විදියට අති ප‍්‍රබල ගුරුත්වාකර්ෂණයකින් ඒ අසලට එන ආලෝකය පවා ගිල ගන්නා නිසයි, මේවා කළු කුහර (Black Hole) යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ. මෙවැන්නක පවතින ගුරුත්වය කෙතරම් ප‍්‍රබල එකක් ද යත් එයින් කාලය හා අවකාශය කෙරෙහි බලපෑමක් එල්ල කෙරෙනවා. කාලයේ වේගය අඩු කරනවා, අවකාශය පුළුල් කර විදහනවා. ඒ නිසා මේ තත්වය අභ්‍යවකාශයේ …

අප ඔබට ඉදිරිපත් කල ගණිත විනෝදය ගැටලුවට Comments වලින් සහය දැක්වු සියලු දෙනාට අපගේ ස්තුතිය...!. Anonymous, Jilora නිවැරදි පිලිතුරු ලබා දුන්නා.

ලෝකයෙන් සදහටම වඳ වී ගියා යැයි වසර හතක් තිස්සේ සලකනු ලැබූ වඳුරකු ඉන්දුනීසියාවෙන් විද්‍යාඥයන් කණ්ඩායමකට හැකිවී තියෙනවා. කැනඩාවෙන්, ඇමරිකාවෙන් ගිය සත්ව හා පරිසර විද්‍යාඥයන් පිරිසක් මේ අපූරු සොයා ගැනීම කර ඇත්තේ ඉන්දුනීසියානු විද්‍යාඥයන් හා පරිසර වේදින්ගේ සහය ඇතිවයි.

මෙසේ සොයා ගෙන ඇත්තේ ඉන්දුනිසියාවේ බෝනියෝ දූපතේ වැසි වනාන්තරවලදී මෙතෙක් කලක් වඳ වී ගියේ යැයි සැලකනු ලැබූ ඞ්රැකියුලා වඳුරා නම් දුර්ලභ සත්වයායි. මේ සොයා ගැනීම කර ඇත්තේ ඔවුන් එරට වැසි වනාන්තරවල ගවේශනයේ යෙදෙද්දීයි.

(බෝනියාවෙන් සොයා ගත් අති දුලබ ඞ්රැකියුලා වඳුරා)

මේ ගැටලූවත් අප තෝරා ගත්තේ වයි. පෙරෙල්මාන්ගේ ‘ගණිත විනෝදය’ පොතෙන්. මේ වගේ නුවණත්, දැනුමත්, විනෝදයත් එක විට ලබා දෙන පොත් කීපයක් ම පෙරෙල්මාන් විසින් රුසියන් බසින් කරල තියෙනවා. වාසනාවකට වාගේ ඒවා සිංහල බසටත් පෙරළලා තියෙනවා. ඒ නිසයි අපට මෙහෙම ඉදිරිපත් කරන්න අවස්ථාව ලැබිලා තියෙන්නෙ. මෙන්න අද ගැටලූව. මේකත් වයස සෙවීමේ ගැටලූවක්.

පුරාණ ලෝකයේ නාවික හා වෙළඳ කටයුතු අතින් දක්ෂතමයන් ලෙස සැලකෙන්නේ ඔවුන්ය. සුළං බලය යොදා ගෙන තරු රටා අනුව මඟ සොයා ගනිමින් මහා සාගරය තරණය කළ ඔවුන් අති දක්ෂ නාවිකයෝ වූහ. අද ලෝකයේ වඩාත් ප‍්‍රචලිත භාෂාවක් වූ ඉංග‍්‍රීසි භාෂාවට හෝඩිය ලැබුණේ ඔවුන්ගෙනි. ඔවුන් අයත් වන්නේ වසර 4000කට පෙර පැවති ඉතා දියුණු ශිෂ්ටාචාරයකටය. ඔවුන් හැඳින්වෙන්නේ ෆීනීෂියානුවන් ලෙසයි. මේ ඔවුන්ගේ කතාවයි.

අප ඔබට ඉදිරිපත් කල ගණිත විනෝදය ගැටලුවට හොද ප්‍රතිචාරයක් ලැබීම ගැන සන්තෝස වෙමු. em, ගණන්කාරයා, Anonymous නිවැරදි පිලිතුරු ලබා දුන්නා. Comments වලින් සහය දැක්වු සියලු දෙනාට අපගේ ස්තුතිය...!

තායිවානයෙන් යුන්ලින් ප‍්‍රාන්තයෙන් හරිම අපූරු පුවතක් වාර්තා වුණා. වාර්ෂිකව පර්යටනයේ යෙදෙන තායිවාන සමනල විශේෂයකට අනතුරක් නොවී පාර මාරුවෙන්න ඉඩකඩ සලසා දීමයි ඒ. සමනලූන් පාර හරහා යන ස්ථානවල පාර දෙපස උස දැල් යොදා ආවරණය කළ අතර අධිවේගී මාර්ග කීපයක වාහන සඳහා වේග සීමා ද පනවනු ලැබුවා.

සීතල මාර්තු මාසයේ මැද සිට මාසයක් පුරා දස දහස් ගණනින් ‘මිල්ක්වීඞ් සමනලූන්’ මධ්‍යම තායිවානයේ ප‍්‍රධාන පෙළේ අධිවේගී මාර්ග කීපයක් හරහා උතුරු දෙසට පර්යටනයේ යෙදෙන්නේ උණුසුම සොයමිනුයි. මේ දීර්ඝ පර්යටන සංචාරයේ අරමුණ පැටවුන් බිහි කිරීමයි.

මේ ගැටලූවත් අප තෝරා ගත්තේ වයි. පෙරෙල්මාන්ගේ ‘ගණිත විනෝදය’ පොතෙන්. මේ වගේ නුවණත්, දැනුමත්, විනෝදයත් එක විට ලබා දෙන පොත් කීපයක් ම පෙරෙල්මාන් විසින් රුසියන් බසින් කරල තියෙනවා. වාසනාවකට වාගේ ඒවා සිංහල බසටත් පෙරළලා තියෙනවා. ඒ නිසයි අපට මෙහෙම ඉදිරිපත් කරන්න අවස්ථාව ලැබිලා තියෙන්නෙ. මෙන්න අද ගැටලූව. මේකත් කලින් ගැටලුව වගේ වයස සෙවීමේ ගැටලූවක්.

සිංහල සිනමාව ආරම්භ වී අදට හරියට ම 65ස් වසරකි. ඒ මුල් ම සිංහල චිත‍්‍රපටය ලෙස සැලකෙන ‘කඩවුණු පොරොන්දුව’ මංගල දර්ශනය පැවැත් වූයේ 1947 ජනවාරි 21 වැනිදා වීම නිසාය. එහෙත් ඇතැම් අය සලකන්නේ ප‍්‍රථම සිංහල චිත‍්‍රපටය එය නොවන බවයි. ඞී. වී. සෙනෙවිරත්න සුරීන් පැරණි සිංහල සිනමාව ගෙන වරක් මා සමග කීවේ 1925 දී නිපදවූ ‘රාජකීය වික‍්‍රමය’ සම්පූර්ණයෙන් නිපදවා ඉන්දියාවේ දී වරක් ප‍්‍රදර්ශනය කිරීමෙන් පසු සතුරන් විසින් ගිනි තබා විනාශ කරන ලද බවයි. නිහඬ චිත‍්‍රපටයක් වූ එය ගුප්තා නම් ඉන්දියානු අධ්‍යක්ෂවරයකු යොදා ටී. ඒ. නූර්භායි නිපදවූවකි. ඒ චිත‍්‍රපටයේ ඇන්. ඇම්. පෙරේරා, (ඔහු පසුව අපේ ප‍්‍රකට දේශපාලනඥයකු විය.) සිබිල් ෆීම්, ඇන්. පී. ඞී. ඇල්බට් සිල්වා, ඇන්. ආර්. ඩයස් ආදීහු රඟපෑ බව සඳහන් වෙයි.

දිගටි විහිදුණු උල් දත් ඇති, දිවියකු තරම් ලොකු අමුතු විදියේ දඩයක්කාරයෙක් මීට අවුරුදු මිලියන 265කට පෙර මේ මිහිමත ඇවිද ගිය බව සොයා ගන්නට විද්‍යාඥයන් පිරිසක් සමත් වී තියෙනවා. උරගයකුගේ යැයි සිතිය හැකි උගේ පොසිල අස්ථි හමුවෙලා තියෙනවා දකුණුදිග බ‍්‍රසීලයෙන්. ඒ අස්ථි පරීක්ෂා කිරීමේදී තහවුරු වුණා, ඒවා වසර මිලියන 265 කට වඩා පැරණි බව. ඒ කියන්නේ මේ සතා ලොව ජීවත්වෙලා තියෙන්නේ ඩයිනසෝරයන් මිහිමත පහළ වෙන්නත් ඇවිද යන්නත් කලින්. ඒ විතරක් නොවෙයි, මේ සතා ඩයිනසෝරයන් ගොදුරු කර ගත් විලෝපිකයකු වන්නට ඇතැයි ඒ විද්‍යාඥයන්ගේ අදහසයි.

(පැම්පාෆෝනියස් සතකු පේරිසෝරයකු දඩයම් කරන අයුරු දැක්වෙන චිත‍්‍රයක්)

අප ඔබට ඉදිරිපත් කල ගණිත විනෝදය ගැටලුවට හොද ප්‍රතිචාරයක් ලැබීම ගැන සන්තෝස වෙමු. Anonymous 1, Anonymous 2, fantaUP, Sithuvam නිවැරදි පිලිතුරු ලබා දුන්නා. Comments වලින් සහය දැක්වු සියලු දෙනාට අපගේ ස්තුතිය...!

රොස්කොස්මොස් හෙවත් රුසියානු අභ්‍යවකාශ ආයතනය අඟහරු ග‍්‍රහයා වෙත යැවූ ‘ෆෝබෝස්-ග‍්‍රන්ට්’ රොකට්ටුව එහි ගෙන චන්ද්‍රිකාවක් ඇතුළු මෙහෙයුම් උපකරණ සමග කක්ෂයේ හිර වීමෙන් පසු පසුගියදා පොළොවට කඩා වැටුණා. කඩා වැටෙයි, කියා අනුමානයෙන් එය සිදුවිය හැකි තීරුව දිගේ පිහිටි රටවල් හා ප‍්‍රධන නගර සියල්ල ම ආපදා තත්වයක් ඇති වුණොත් ඊට මුහුණ දෙන්නට සියලූ කටයුතු සූදානම් කර තිබුණා.

අප මේගැන කලින් සදහන් කල ලිපිය මතකද? 'කක්ෂයේ හිරවෙච්ච රුසියන් අඟහරු යානය ජනවාරි 15 වැනිදා පොළොවට කඩා වැටෙනවා!'

අප කුඩා කාලේ රුසියාවේ මොස්කව් ප‍්‍රගති ප‍්‍රකාශන මන්දිරයෙන් ඉලක්කම් සෙල්ලම් ඇතුළත් අපූරු පොතක් පළ කරල තිබුණා. ඒ පොතෙන් තමයි අපට ගණිතය ගැන ආසාවක් ඇති කළේ. පොතේ නම ගණිත විනෝදය. කර්තෘ වයි. පෙරෙල්මාන්. ඒ පොතේ පිටපතක් මෙච්චර කල් පරිස්සම් කර ගෙන උන්නු මගේ චූටි නංගි, සුමිත‍්‍රා මට ඒක දුන්නා ඔබේ විනෝදයට එහි එන ඉලක්කම් සෙල්ලම් කීපයක් තෝරා පළ කරන්න කියලා. ඇය ගණිතය ජිවිතය කරගෙන ඉන්න, අනාගත පරපුරට ගණිතය ජීවිතය කර ගන්න උගන්වන කෙනෙක්. ඇගේ ඒ ඉල්ලීම ඉටු කරන්නයි මේ විශේෂාංගය එක් කරන්නේ.

1519 දී ස්පාඤ්ඤ දේශ ගවේෂක හර්නාන් කෝටේස් (1485-1547) සහ ස්පාඤ්ඤ හමුදා මෙක්සිකෝ නිම්නය ආක‍්‍රමණය කරද්දී එක්තරා රතු ඉන්දියානු ගෝත‍්‍රයක් එම ප‍්‍රදේශයේ විශාල අධිරාජ්‍යයක් පිහිටුවා ගෙන සිටියහ. මේ රතු ඉන්දියානුවෝ දඩයම් යුගය අත්හැර නාගරීක ශිෂ්ටාචාරයකට හැඩ ගැසුණු පිරිසක් වූහ. එසේ ම යුද්ධයට අති දක්ෂයෝ වූහ. ඔවුන් විශ්වාස කළේ ඔවුන් ඇදහූ දෙවිවරුන් ලේ පිපාසියෙන් පිරුණු අය ලෙසයි. ඒ නිසා බිලි පූජාවලින් ඒ දෙවිවරුන් පිදූහ. ස්පාඤ්ඤ හමුදා පැමිණෙන විට මෙම ගෝත‍්‍රිකයෝ ඔවුන්ට පක්ෂපාතී අනෙකුත් ගෝත‍්‍රික ජන කොටස් හා එක්ව මිලියන 25 කට වැඩි මහා ජනකායක් පාලනය කරමින් සිටියහ. ඔවුන්ව හැඳින්වෙන්නේ ‘ඇස්ටෙක්’ යන නමිනි. මේ ඔවුන්ගේ කතාවයි.

අපේ සූර්යයා, එහෙමත් නැතිනම් හිරු කියන්නේ තරුවක්. අපේ මන්දාකිණිය, ඒ කියන්නේ ක්ෂීරපථයේ තිබෙන තරු මිලියන 100,000 න් එක් තරුවක්. ඒත් අනෙක් තරු වගේ නොවේ හිරුගේ විශේෂයක් තියෙනවා. හිරු අපේ සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයටම හුඟක් වැදගත්. හිරු නොතිබුණා නම් පෘථිවියේ ජීවය ඇති වෙන්නේ නැහැ.

මධ්‍යම ඇමෙරිකාවේ මායා ශිෂ්ටාචාරය ඇරඹුණේ මීට වසර 2000 පෙරයි. මායා ශිෂ්ටාචාරයේ ස්වර්ණමය යුගය ලෙස සැළකෙන්නේ කි‍්‍ර.ව. 300-900 ත් අතර කාලයයි. මායාවරු සංකීර්ණ ජන කොට්ඨාශයකි. තාරකා විද්‍යාව ගැන හසළ දැනුමක් ඔවුන් සතුවිය. ඔවුහු දක්ෂ ගණිතඥයින් වූහ. ලේඛන කලාව ද ඔවුන් විසින් ප‍්‍රගුණ කර තිබුණි. මායාවරු පැලෙන්ක් සහ ටිකාල් වැනි මහා නගර ඉදි කළහ. මේ නගරවල නටබුන් හා ඒවායේ ඉදිකළ දැවැන්ත දේවාල අද පවා දකින්න ලැබේ. මායාවරුන් මධ්‍යම ඇමෙරිකාවට අයත් ප‍්‍රදේශවල විසූ ජනයා සමඟ වෙළඳ ගනුදෙනු පවා කර ඇති බව සඳහන්ය. දෙවි දේවතාවුන් ගණනාවකටම පුද පූජා කරන්නට ඔවුහූ එකල පෙලඹී සිටියහ. ඔවුන් ඒ ආගමික වත් පිළිවෙත් සිදු කළේ ඔවුන්ගේ දින දර්ශනයට අනුවය. ඔවුන්ගේ ශිෂ්ටාචාරය වසර 700 කට වඩා කාලයක් පැවතිණි. ඔවුන්ගේ සංස්කෘතිය පරිහානියට ලක්වුණේ ස්පාඤ්ඤවරුන්ගේ පැමිණීමත් සමඟය. ඒ කි‍්‍ර.ව. 1500 මුල් කාගයේදීය.

මේක මීට අවුරුදු 108කට විතර ඉස්සර වැල්ලවත්තේ වෙස්ලි පාසලේ වෙච්ච පුංචි සිද්ධියක්. පන්තියෙ පුංචි ළමයින්ට වාක්‍ය රචනාවක් ලියන්න ලැබුණා. මාතෘකාව - පොල් ගස. ළමයි වාක්‍ය රචනාව ලිව්වා. හමෝම එක වගේම කරුණු ලිව්වෙ. ‘පොල් ගස තාල වර්ගයේ ගසකි. එයින් අපට බොහෝ ප‍්‍රයෝජන තිබේ.’ ආදි වශයෙන් හැම රචනාවකම තිබුණෙ. ඒත් එක ළමයෙක් විතරක් වෙනස් විදියකට ඒ රචනාව අවසන් කරල තිබුණා. ඒ මෙහෙමයි, ‘පොල් ගස පුදුම ගසකි. එයින් තවත් ගසක් උපදියි. ඒ නම් මෝල් ගසය.’ එදා ‘පොල් ගසෙන්’ උපන්නේ මහා ලේඛකයෙක් බව පන්තිභාර ගුරුවරයාට දැනෙන්නට ඇති ඒකයි, පන්තියෙ හැමෝටම ඇහෙන්න ඒ රචනාව කියෙව්වෙ ඒ හින්ද වෙන් ඇති. හදෙන ගහ දෙපෙත්තෙන් දැනේ කිව්වා වාගේ ඒ රචනාව ලිව්ව පුංචි ඒබ‍්‍රහම් පසු කාලෙක අපේ සාහිත්‍යයට මහ මෙහෙයක් කළා. ඔහු තමා ඩබ්ලියු. ඒ සිල්වා. උප්පැන්නෙ තියෙන විදියට කීවොත් වැල්ලෙවත්ත ආරච්චිගේ ඒබ‍්‍රහම් සිල්වා. සිංහලෙන් ලියන කියවන අප අමතක නොකළ යුතු නමක්.

අපේ ක්ෂීරපථය (Milky Way) හෙවත් කිරිසයුර තුළ වාසයට සුදුසු ග‍්‍රහලෝක බිලියන ගණනක් තියෙනවා. වසර හයක් තිස්සේ විද්‍යාඥයන් විසින් කළ අධ්‍යයනයකින් හෙළි වෙයි.

තාරකා විද්‍යාඥයන් වසර හයක් තිස්සේ තරු පිළිබඳව කළ සියුම් අධ්‍යයනයකින් පසු මිනිසාට ජීවත් විය හැකි ග‍්‍රහලෝක බහුලව ඇති බව සොයා ගෙන තිබේ. මිනිස් වාසයට යෝග්‍ය වන්නේ තරුවක් වටා ඇති ග‍්‍රහ ලෝක අතරින් තාපය වැඩියෙනුත් නොලබන, අඩුවෙනුත් නොලබන, මධ්‍යස්ථ දුරකින් භ‍්‍රමණය වන ග‍්‍රහලෝක ඇත් නම් පමණයි. දියර ජලය තිබීමේ වැඩි ප‍්‍රවණතාවක් ඇත්තේ එවැනි ග‍්‍රහලෝකවලයි. යම් තරුවක සිට කිසියම් දුරක් එපිටින් මෙසේ වාසයට හිතකර දේශ ගුණයක් තිබිය හැකැයි සිතිය හැකි කලාපයක් ගැන දැන් විද්‍යාඥයන් අතර තියෙනවා. ඒ අනුව මේ කිරිසයුරෙහි එවැනි ග‍්‍රහලෝක තිබිය හැකි තරු බිලියන 10කට වැඩි ගණනක් ඇතැයි විද්‍යාඥයන් ඇස්තමේන්තු කරල තියෙනවා.

(ක්ෂුද්‍රකාච නම් ක‍්‍රමවේදය භාවිත කරමින් බහිර්ග‍්‍රහයන් ගැන සොයන විශේෂ ව්‍යාපෘතියට යොදා ගන්නා මේ මීටර් 1.54 අති නවීන දුරේක්ෂය - යුරෝපයේ අභ්‍යවකාශ ආයතනය හෙවත් ESO විසින් චිලි රාජ්‍යයේ පිහිටුවා ඇති මෙය සවි කර ඇත්තේ ලා සිලා ග‍්‍රහලෝක නිරීක්ෂණාගාරයේයි.)

අප වටේ මෙන්ම අපට ඉහළින් අහසේ නොයෙක් නොවෙක් අපූරු දේවල් සිද්ධ වෙනවා. ඒවා ඇත්තෙන්ම හරිම පුදුමාකාරයි. කිසිදිනෙක පෘථිවියට නොයෙන උඩුගුවනට පමණක් පැතිරී යන අකුණු සැර වර්ගයක් තියෙනවා කියලා ඇහුවොත් පුදුම වේවි. ඒ විතරක් නොවේ සමහරු පියාඹන පීරිසි කියලා බය වෙන්නේ අසාමාන්‍ය හැඩැති වළාකුළුවලටයි. සූර්යයාගෙන් විහිදෙන සූර්යය සුළං නිසා පරිගණක අකි‍්‍රය වූ අවස්ථාවක් මීට වසර කීපයකට කලින් සිදුවුණා. අහසේ වර්ණවත් ආලෝක රටා මැවෙන්නේ දේදුන්නක් පායා ඇති අවස්ථාවලදී නොවේ. උතුරු අර්ධගෝලයට සමීප රටවල දේදුනු ඇති වෙන්නේ කලාතුරකින්. ඒ වෙනුවට එහෙ පදිංචි අයට අහසේ අපූරු වර්ණ රටා දකින්න ලැබෙනවා. ඒවා හඳුන්වන්නේ ‘ඔරෝරෝ බොරියාලිස්’ කියලයි. මේ සටහන වෙන්වන්නේ අහසේ දකින්න ලැබුණු අපූරු සංසිද්ධීන් කීපයක් විස්තර කරන්නයි.

මේ ඉන්නේ ලෝකයේ කුඩාම පෘෂ්ඨවංශිකයායි. ඒ කියන්නෙ කොඳු නාරටිය ඇති සතායි. උගේ ප‍්‍රමාණය මැන ගන්න ඔබට මේ ඇමරිකානු ශත දහයේ කාසියෙන් පුළුවන්. ඌ වගේ දෙන්නකුට මේකෙ ඉඩ තියෙනවා. ටොපියකින් බාගයක් විතර ඇති ලෝකයේ කුඩා ම ගෙම්බා, ඇටිකිත්තා, දිගින් අඟල් කාලකට වැඩිය නෑ.

සත්ව විද්‍යාඥයන්ට මේ අපූරු සත්වයා හමුවූයේ පැපුවා නිව්ගිනියා දූපත්වල ඝර්ම කලාපීය වනාන්තරයක ශාක පත‍්‍රයක් මත ළැග සිටියදියි.

(ඇමරිකානු ශත දහයේ කාසිය මත ළැග සිටින ලොව කුඩාම ගෙම්බා)

ශී‍්‍ර ලංකා මහ බැංකුව විසින් නිකුත් කර තවමත් සංසරණයේ ඇති රුපියල් දෙකේ මුදල් නෝට්ටුවේ අප රටට පමණක් ආවේණික වූ අංක එකේ සත්ව නාමාවලියට ඇතුළත් කිරීමට අවස්ථාව සැලසී තිබෙනවා. අලූතින් නිකුත් කළ මුදල් නෝට්ටු අතර රුපියල් දෙකේ නෝට්ටුවක් නිකුත් කර නැති අතර ඒ සඳහා නිකුත් කර ඇත්තේ දෙකේ කාසියක් විතරයි. එහෙත් පැරණි නෝට්ටුව තවමත් වලංගුයි. මේ නව තත්වය යටතේ එම නෝට්ටුවට නෝට්ටු හා කාසි එක්රැස් කරන්නන් අතර වැඩි ඉල්ලූමක් ඇති විය හැකියි. 1979 දී සත්ව හා වෘක්ෂලතා ආදිය ඇතුළත් කොට නිකුත් කළ මුද්දර කාණ්ඩයට අයත් වූ මෙම නෝට්ටුව අලූතින් මුද්‍රණය නෙකෙරුණු අතර ඒ වෙනුවට 1984 දී ලෝහ කාසියක් නිකුත් කරනු ලැබුවා.

පුරාණ මිසරයේ රහස් ලොවට අනාවරණය කිරීමේ කාර්යයට ලොකු දායකත්වයක් ලබා දුන්නේ එංගලන්තයේ කානවන් සාමිවරයායි. ඒ සඳහා ඔහු මහා ධනස්කන්ධයක් වැය කොට වෙහෙස මහන්සි වී අවුරුදු 20 ක් තිස්සේ ඊජිප්තුවේ කැණීම් සිදු කරමින් සිටියා. ඒ වන විට වසර දෙසීයක් තිස්සේ කළ කැණීම්වලින් පැරණි සොහොන් ගැබ් 60කට වැඩි ගණනක් සොයා ගෙනයි, තිබුණේ. ඒ හමුවූ සොහොන් ගැබ් සියල්ලම බොහෝ කලකට පෙර නිදන් හොරුන් විසින් බිඳ ඒවායේ වටිනා වස්තුව පැහැර ගෙන තිබුණා. ඉතිරිව තිබූ නටබුන් අතර කැණීම් කරන්න කානවන් සාමිවරයා උනන්දු වුණේ ඒ ගවේෂණ තුළින් මෙතෙක් සොයා නොගත් යමක් සොයා ගන්නා අදහසින්. ඒත් වැය කළ ධනයේ හැටියට වටිනා දෙයක් නම් හමුවුණේ නැහැ. විශේෂඥයන් කානවන් සාමිවරයාට කීවේ තවත් හෙළි කර ගැනීමට ඒ ‘රජුන්ගේ නිම්නයේ’ රහස් ඉතිරිව නැති බවයි. තවදුරටත් කැණීම් ඉදිරියට ගෙන යනවාදැයි යන්න ගැන දෙගිඩියාවෙන් සිටින විට තමයි, කානවන් සාමිවරයාට හොවාඞ් කාටර් නම් චිත‍්‍රශිල්පියෙකු හමුවුණේ. ඔහු වෘත්තයෙන් චිත‍්‍රශිල්පියකු වුනත් පුරාවිද්‍යාව ගැන ලොකු උනන්දුවක් දක්වපු කෙනෙක්. දෙදෙනාම මිසරයේ සැඟවුණු රහස් ගැන දැඩි කුතුහලයකින් පෙළුණු අයයි.

මීට අවුරුදු මිලියන 240 කට කලින් ඈත අතීතයේ ජීවත් වූ ඩයිනසෝරයන්ට හා සමාන අපූරු සත්ත්වයෙකු සොයා ගන්න විද්‍යාඥයන් සමත් වුණා. ටැන්සානියාවෙන් සොයා ගැනුණු මිනිසෙකුගේ ඉණ තෙක් උස මේ ඩයිනසෝර සත්ත්වයා නම් කර තියෙන්නේ ඇසිලිසෝරස් කොංග්වේ (Asilisaurus Kongwe) යනුවෙනුයි. මේ සත්ත්වයා ඇසිලිසෝරස් කොංග්වේ යනුවෙන් නම් කිරීමට හේතු තිබෙනවා. ‘ඇසිලි’ යනු අපි‍්‍රකානු ස්වාහිලි බසින් ‘සොයා ගත්තා’ යන්නයි. ‘සෝරස්’ යනු ගී‍්‍රක බසින් ‘උරගයා’ යන්නයි. කොංග්වේ යන වදනත් ස්වාහිලි වදනක්. එහි අර්ථය ‘ඉපැරණි’ යන්නයි.

ඔන්න රුසියාවෙන් අඟහරු වෙතට යවලා වැරදිච්ච, ෆෝබෝස්-ග‍්‍රන්ට් නිරීක්ෂණ යානය Phobos-Grunt Mars probe ලබන 15 වැනිදා ආපහු පොළොවට කඩා වැටෙනවා. මිනිසුන් රහිත යානයක් වන මෙහි මුළු බර ටොන් දහතුනහමාරක්. ගිය අවුරුද්දේ නොවැම්බර් 9 වැනිදා ඒක යැව්වේ අඟහරු වටේ භ‍්‍රමණය වන ෆෝබෝස් චන්ද්‍රයාට ගොඩ බැහැලා එහි පස් සාම්පල අරන් එන්නයි. ඒත් ඒක පෘථිවි කක්ෂයෙන් මිදී අඟහරු බලා ගියේ නැහැ. ඒ යානය පෘථිවි කක්ෂයේ හිර වුණා.

සත්වලෝකය තවම හඳුනා ගෙන ඉවර නැහැ. මේ ලෝකයට අලූතින් ම සොයාගත් සර්පයෙක්. මේ සර්පයා මැටිල්ඩා කියා නම් කර තියෙන්නේ, මේ නව සත්ව විශේෂය සොයා ගත් බි‍්‍රතාන්‍ය සත්ව විද්‍යාඥයා විසින්. ඒ ඔහුගේ හත් හැවිරිදි කුඩා දියණියගේ නමයි.

ජර්මනියේ මානව පුරාවිද්‍යාඥයන් පසුගිය දා අමුතු ම පන්නයේ පිළිරූ පෙළක් නිර්මාණය කරල තියෙනව. ඊට ඇතුළත් වන්නේ අපේ මුතුන්මිත්තන් වන ආදි මානවයන් 27කගේ මුහුණුයි. ඒවා නිර්මාණය කර ඇත්තේ ජර්මනියේ ඩෙ‍්‍රස්ඩෙන්හි පැවැත්වෙන අපූරු ප‍්‍රදර්ශනයක් සඳහායි. මේ සමග පළවෙන්නේ ඉන් කීපයක්. මෙම අපූරු නිර්මාණ පෙළ සකසා ඇත්තේ වෝහාරක වෛද්‍ය විද්‍යාව යොදා ගනිමින් පොසිල හිස්කබල්වල ශේෂයන් ඇසුරු කර ගෙනයි. ආදි මානවයාගේ පරිණාමය ඇසුරෙන් වසර මිලියන හතක් පුරා මිනිසාගේ ආදි මුහුණුවරෙහි ඇති වූ වෙනස්කම් මෙම පිළි රූ තුළින් ඔබට දැක ගත හැකියි. මිනිස් පවුල නිර්මාණය කළ මුලින් අප‍්‍රිකාවෙන් බිහිවූ ආදි මානවයන් අතර වසර මිලියන 7කට පමණ පෙර ‘ටූමායි’ හෙවත් සහෙලන්ත්‍රොපුස් චාඩෙන්සිස් sahelanthropus tchadensis නම් මානවයා ද මේ අතර සිටිනවා. මේ මානවයා හැඳින්වෙන්නේ පරිණාමයේ දී චිම්පන්සියාත් මිනිසාත් අතර වූ ආදීම පුරුකක් ලෙසයි.

ප‍්‍රදර්ශනයට සකස් කළ නියැන්ඩර්තාල් මානවයන් තිදෙනකුගේ මුහුණේ ඉරියව්

පෘථිවියේ කාලගුණ විපර්යාස ගැන අධ්‍යයනය කරමින් ලෝකයේ සාගරවල ඉහළ යන කාබන්ඩයොක්සයිඩ  වායු ප‍්‍රතිශතයන් ගැන විමසීමක් කරමින් පුංචි රුවල් නැවක් මේ දිනවල ලෝකය වටේ සංචාරයේ යෙදෙනවා. මේ නැව තමයි ‘ටෙරා’ (Tara). ටෙරා කියලා කියන්නේ ‘මිහිකත’ යන අරුතයි. ටෙරා රුවල් නැවේ මේ අපූරු සාගර ගවේෂණ චාරිකාව නම් කරලා තියෙන්නේ ‘ටෙරා ඕෂන්ස්’ කියලයි.

ඩයිනසෝරයන් මිහිමතින් වඳ වී ගියේ කොහොමද? 20 වැනි සියවසේ විද්‍යාඥයන්ට විසඳා ගන්න නොහැකි වූ මහා අබිරහස මෙයයි. ඊට නොයෙක් නොයෙක් හේතු ඉදිරිපත් වුණා. ඩයිනසෝරයන් මියගියේ රෝගයක් වැළඳීමෙන්, නියඟයක් ඇති වී සාගින්නෙන්, කාලගුණ විපර්යාස නිසා ආදී තර්ක ප‍්‍රබල සාක්ෂි ඇතිව ඉදිරිපත් කෙරුණත් ඒවායින් නිවැරදි දේ කුමක්දැයි නිශ්චිතව හෙළි වුණේ නැහැ. ඩයිනසෝරයන් වඳ වී ගියේ මීට වසර මිලියක 65 කට පෙර පෘථිවියේ ගැටුණු මහා උල්කාවක් නිසා බවත් එම උල්කාව පොළොවේ ගැටීම පරමාණු බෝම්බ බිලියනයක් තරම් බවත් විද්‍යාඥයන් හෙළි කළා. මෙය නිල වශයෙන් ලොවට හෙළි කළේ ජාත්‍යන්තර විද්වත් මණ්ඩලයක් විසිනුයි. ඔවුන් මේ සඳහා වසර 20 ක් පුරා එක් කරගත් සාක්ෂි පාදක කර ගත්තා. ක‍්‍රිටේසීය-ති‍්‍රයාසීක (KT) වඳ වී යාම සිදුවෙද්දී එවකට මිහිමත ජීවත් වූ ජීව විශේෂයන්ගෙන් හරි අඩකට වඩා වැඩි ප‍්‍රමාණයක් මිහිමතින් අතුගා දැමුණා.

සජීවී වර්ණ සංඥා පුවරු සඳහා 13000ක ජීව පික්සල සඳහා බැක්ටීරියා මිලියන 60ක් - ආලෝකය සෑදෙන්නේ සෛලබද්ධප්‍රෝටීන විශේෂයකින් - විශාල බැක්ටීරියා ගහනයක් එක විට දීප්තිමත් වෙනවා - එපමණක් නොවෙයි මේ ක‍්‍රමය වායුගෝලයේ ඇති විෂ ද්‍රව්‍ය හඳුනා ගන්නත් යොදා ගත හැකියි.

(බැක්ටීරියා මගින් වර්ණ සංඥා පුවරු දීප්තිමත් කෙරෙන ආකාර)

ඇමෙරිකාව අසල ගැඹුරු මූදු පතුලේ ජීවත් වෙන අලූත් ජීවී විශේෂ 17,650 ක් සොයා ගැනීමට හැකිවූ බව ලෝක සාගර ජීව විද්‍යාඥයන් පිරිසක් හෙළිකළා. ඔවුන්ට මේ ජීවීන් හමුවුණේ හිරු එළිය නොවැටෙන අඩි 656 කට වඩා ගැඹුරු අන්ධකාර මූදු පතුලෙනුයි. මේ අමුතු අපූරු ජීවීන් සොයාගන්න වසර 10 ක් ගත වී තියෙනවා.

පුරාවිද්‍යාත්මක වටිනාකමින් යුත්, කැපී පෙනෙන, ශ්‍රේෂ්ඨ නිර්මාණ බි‍්‍රතාන්‍යයේ දකින්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒත් පුරාවිද්‍යාත්මක වටිනාකමකින් යුක්ත අබිරහසක් නම් එංගලන්තයේ තියෙනවා. මේ අබිරහස තමයි, ස්ටෝන්හෙන්ජ් Stonehenge ගල්කනු. අද නම් ඒක ස්මාරකයක් ලෙස සැලකෙනවා. ඒක ඇත්තෙන්ම හරිම අපූරුයි. හැබෑම අබිරහසක් බවට කිසිම සැකයක් නැහැ. ඉතිං මොක්කද ඒ අබිරහස? ඒ අබිරහස තමයි, මේ ගල් කනු ස්මාරකය මොකක්ද? කවුද හැදුවේ? මොකටද හැදුවේ? කවදාද හැදුවේ? ආදී ප‍්‍රශ්නවලට හරිහැටි පිළිතුරු ඉදිරිපත් කරන්න විද්‍යාවට නොහැකි වීමයි. නමුත් පුරාවිද්‍යාඥයන් කියන්නේ එය ලොව පැරණිම දින දර්ශනයක් එසේත් නැතිනම් කැලැන්ඩරයක් කියලයි.

උල්කාපාත වර්ෂාවක්, මුහුද ගොඩ ගැලීම ආදී ස්වාභාවික ව්‍යසන රැසක් සිදුවී පෘථිවිය මුළුමනින්ම විනාශවීම 2012 චිත‍්‍රපටයට තේමා වෙයි. නමුත් අප මේ කතා කරන්න සූදානම් වන්නේ රොනල්ඞ් එම්රිච්ගේ ඒ චිත‍්‍රපටය ගැන නොවේ. එම චිත‍්‍රපටයට පාදක වන්නේ අතීතයේ දකුණු ඇමෙරිකාවේ මායාවරුන් නිර්මාණය කළ කැලැන්ඩරයක් ගැනයි. මෙම මායා කැලැන්ඩරය ප‍්‍රබන්ධයක් නොවේ. මීට වසර දෙදහසක් තරම් පැරණි ශිෂ්ටාචාරයක් ඇති මායාවරුන් ඔවුන්ගේ කැලැන්ඩරයේ අවසන් දිනය ලෙස නම් කර ඇත්තේ 2012.12.21 දිනයයි. මායාවරුන් දක්ෂ තාරකා විද්‍යාඥයන්, ජෝතීර්වේදීන් වූ අතර අතීතයේ හා අනාගතයේ දින ඉතාමත් නිවැරදිව ගණනය කිරීමට ඔවුහු සමත් වූහ.

මීට අවුරුදු හාරසීයකට විතර ඉස්සර ඕලන්දය (අද නෙදර්ලන්තය) කියන රටේ හිටියා, ඇස් කන්නාඩි හදන්නෙක්, හෑන්ස් ලිපර්ෂී (Hans Lippershey 1587-1619) කියලා. සම්පූර්ණ නම කිව්වොත් ජොහැන්නස් ලිපර්ෂි. ළඟ පෙනීම අඩු අයට පෙනීම වැඩි කර ගන්න ඔහු තැනූ කාචවලින් යුත් ඇස් කන්නාඩි ප‍්‍රයෝජනවත් වුණා. දවසක් ඔහු ළඟ වැඩ පුහුණු වෙමින් සිටි ළමයෙක් කාච තනමින් ඉන්න අතරෙදි අහම්බෙන් තමා තනමින් සිටි එක් කාචයක් ඉදිරියෙන් තවත් කාචයක් තබා ඒ තුළින් බැලූ විට දුර ඇති දේ ළං වී පෙනෙන බව දැක්කා. ඔහු ඒ බව ලිපර්ෂීට කී විට ඔහු ඉන් පිනා ගියා. ඊළඟට ඔහු කළේ ඒ කාච දෙක බට දෙකකට සවිකර, ඒවා යා කර ලොව මුල් ම දුරදක්නය බිහි කිරීමයි. ඔහු ඒ දුරදැකිය හැකි අපූරු උපකරණය (ඒකට ඒකාලෙ දුරදක්නය කීවේ නෑ.)  ඕලන්ද රජයට විකුණන්නට කල්පනා කළා. ඕලන්ද රජය ඊට කැමති වුණා. ඒත් යුද කටයුතුවලට මේ උපකරණයේ ඇති ප‍්‍රයෝජනය තේරුම් ගත්  ඕලන්ද රජය එය ‘යුද රහසක්’ ලෙස සලකා රටින් පිට යන්න දුන්නේ නෑ.

බැලූ බැල්මට නම් මේක ඇමෙරිකා හමුදා ඇෆ්ගනිස්තානයේ හමුදා මෙහෙයුම්වලට යොදා ගන්නා ඩ්‍රෝන ගුවන් යානයක් වගෙයි. ඩ්‍රෝන යානා කියන්නේ නියමුවන් රහිතව ස්වංකී‍්‍රයව හසුරුවන්න පුළුවන් කුඩා සැහැල්ලූ රොබෝ යානාවලටයි. ඇමෙරිකා හමුදා මෙවැනි ඩ්‍රෝන යානා කිහිපයක් ම භාවිතා කරනවා. ඇතැම් යානා යොදා ගන්නේ ඔත්තු බලන්නයි. අපේ රටේ අවුරුදු 30 කට ආසන්න කාලයක් තිස්සේ පැවැති කුරිරු යුද ගැටුම්වලදී අපේ හමුදා සේනාංක සතුරන් ගැන ඔත්තු බැලීමටත් මෙවැනිම කුඩා ඩ්‍රෝන යානයක් භාවිතා කළා. අපේ හමුදාව එය හැඳින්වූයේ ‘කේලමා’ කියලයි. දැන් මේ විධියේ ඩ්‍රෝන යානයක් සෙනසුරු ග‍්‍රහයාගේ ටයිටන් නැමැති චන්ද්‍රයාගේ රහස් සොයන්න සූදානම් වෙනවා.

ඉම්හොටෙප් මීට අවුරුදු 4950 කට කලින් මිසරයේ ජීවත් වූ අපූරු පුද්ගලයෙක් විය. මෙම්ෆිස් අසල උපන් ඔහු විස්මිත දේවල් රැසක් සිදු කළ අයෙකි. ඔහු වටා ගෙතුණු කතා හරිම අපූරුය; හරිම පුදුමය. ඒ කාලෙ මිනිසුන් ඔහුට සැලකුවේ දෙවියකු ලෙස ය. ඔහුට ලෙඩ රෝග සුව කිරීමේ පුදුම හැකියාවක් තිබුණි. ඒ නිසා ලෝකයේ වාර්තා ගත වී ඇති මුල් ම වෛද්‍යවරයා ඔහුය. එසේ ම මායාකාරී වැඩ කරන්නත් ඔහුට හැකියාව තිබුණේය. ඒ කාලයේ ජනතාව ඔහුට දැක්වූ ගෞරවසම්ප‍්‍රයුක්ත බියකි. ඔහුගේ මරණින් පසුවත් ඔහුගේ සොහොන ළඟට ගොස් ඔහුට යාච්ඤා කළ රෝගීහූ සුවපත් වූහ. ක‍්‍රි.පූ. 2980-2950 අතර කාලය තුළ මහා මෙහෙයක් කළ පුද්ගලයකු ලෙසට ඔහු අද ඉතිහාසයට එක් වී ඇත. අද අප විද්‍යාඥයෙක් හැටියට හඳුන්වන විධියට ගැළපෙන ලෝකයේ පළමු මිනිසා වන්නේ ද මේ ඉම්හොටෙප් ය. මොහුගේ මරණින් පසු තවත් මෙවැනි විද්‍යාඥයකු තවත් අවුරුදු දෙදහසක් යන තෙක් ම ලෝකයේ පහළ වූයේ නැත.

ගොඩනැගිලි 100කටත් වැඩියි. පන්සල් පරිශ‍්‍රයක් ද? නව ශිලායුගයේ පැරණිම නිර්මාණය ද? සම්පූර්ණයෙන් ගවේශනයට දසක ගණනක් යාවි.

(බි‍්‍රතාන්‍යයේ ලෝක ප‍්‍රකට ස්ටෝන්හෙන්ජ්වලට වඩා වැදගත් යැයි සිතිය හැකි පන්සල් පරිශ‍්‍රයක නටබුන් තැන් 100ක් මතුවෙයි)

අලූත් ඩයිනසෝර විශේෂ තුනකගේ පොසිල අස්ථි සොයා ගැනීමට  ඕස්ටේ‍්‍රලියානු පොසිල විද්‍යාඥයන් පිරිසක් සමත් වූහ. දශකයේ සිදු කළ හොඳම සොයා ගැනීම ලෙස මෙය සැලකෙයි. මෙම නව ඩයිනසෝරයන් හමුවූයේ ක්වීන්ස්ලන්ඞ් පළාතේ කළ කැණීම්වල ප‍්‍රතිඵලයක් වශයෙනි. ප‍්‍රාග් ඓතිහාසික  ඕස්ටේ‍්‍රලියාවේ ජීවත් වූ ඩයිනසෝරයන් ගැන වඩා හොඳ අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට මෙම සොයා ගැනීම නිසා හැකි වී තිබේ.

දැන් මේ නව සිමල්විව් තාක්ෂණ ක‍්‍රමය යටතේ එකම තැනක හිඳගෙන එකම රූපවාහිනී තිරයකින් දෙනෙකුට දසුන් දෙකක් එක විට නැරඹිය විස්මිත ටෙලිවිෂනයක් බිහි වී තියෙනවා. මෙම විස්මිත තිරය සහිත රූපවාහිනිය ඉදිරිපත් කරන්නේ සෝනි ටෙලිවිෂන් ආයතනයයි.

‘ජුරාසික් පාක්’ චිත‍්‍රපටයේ ආ මිහිමත හෙල්ලූ ඩයිනොසෝරයන් ඔබට මතක ද? එදා ඒ වගේ දැවැන්තයන් මැවුණේ සිනමා තිරයේ පමණයි. හැබෑවට ම මේ සතුන් අප ඉදිරියේ මවන්නට මෙතෙක් අපේ විද්‍යාඥයන්ට හැකියාවක් තිබුණේ නැත. ඒත් තවත් වසර 10ක් 20ක් ඇතුළත ඒ හපන්කම කරන්නට ඔවුන්ට හැකියාව ඇති වන බැව් ඇමෙරිකානු විද්‍යාඥයන් පිරිසක් කළ ජාන පිළිබඳ නවතම පර්යේෂණ අධ්‍යයනයකින් කියැවේ.

ඩයිනසෝර පොසිල අස්ථි සොයමින් පොසිල විද්‍යාඥයෝ ලොව පුරා සංචාරයේ යෙදෙනවා. මොවුහු දින ගණනක් හෝ වසර ගණනක් තිස්සේ මේ පොසිල සොයමින් අව්ව වැස්ස, දිවා රෑ නොබලා කැණීම් කරමින් කූඩාරම්වල ජීවත් වෙනවා. මොවුන්ව හැඳින්වෙන්නේ ‘ඩයිනසෝර් හන්ටර්ස්’ නැතහොත් ‘ඩයිනසෝර දඩයක්කරුවෝ’ කියලයි.

මනුෂ්‍යයන්ට, වානරයන්ට හා අනෙක් පි‍්‍රමේටාවන්ට නෑකම් කියන පොදු ජීවියෙකුගේ ඇට සැකිල්ලක් ඇමෙරිකාවේ නිව්යෝක් නුවර සොබාව ඉතිහාස කෞතුකාගාරයේ ප‍්‍රදර්ශනයට තබා තිබෙනවා. ප‍්‍රමාණයෙන් කුඩා මේ අපූරු සත්ත්වයාගේ නිල නාමය වන්නේ ‘ඩාර්විනියුස් මැසිලේ’ යන්නයි. ඒත් මේ විද්‍යාඥයන් මේ සතා හඳුන්වන්නේ ‘අයිඩා’ (Fossil Ida) යනුවෙනුයි.

ඇදැහිය නොහැකි විස්මිත පැතලි තිරය; අඟල් 55යි. ඝනකම මිමී 4යි.

මේ අපූරු රූපවාහිනිය LG ආයතනය විසින් හඳුන්වා දෙනු ලැබුවේ ගිය සතියේයි. ඔවුන්ගේ නවතම රූපවාහිනි යන්ත‍්‍රය මෙයයි.

ස්මාට් ෆෝනවල ඇති උසස් තත්වයේ තාක්ෂණයේ කාබනික ආලෝක විමෝචක දියෝඩය හෙවත්  ඕගනික් ලයිට් එමිටින් ඩයෝඩ OLED භාවිතය. බර කි.ග‍්‍රෑ. 7.5 යි. මෙය පෝස්ටරයකට වඩා ටිකක් ගණකම්. එසේම වර්තමාන LED සෙට්වලට (ලයිට් එමිටින් ඩයෝඩ සෙට්වලට) වඩා 1000 ගුණයක් වේගවත්.

දම් පැහැති මැටි විශේෂයකින් තනන ලද වසර 2250ක් පැරණි, අරුමපුදුම මැටි පිළිම හමුදාවක් චීනයේ තිබේ. මේ හමුදාව හැඳින්වෙන්නේ ‘ටෙරාකොටා හමුදාව’ කියාය. ඒවා චීන බසින් ‘පින්යින් බිංමා යොං’ කියා හැඳින්වෙයි. එහි අරුත ‘ටෙරාකොටා රණවිරුවන් හා අශ්වයින්’ යන්නය. මේ හමුදාවට විස්මිත පිළිම 8099ක් ඇතුළත් වෙයි. මේ රණවිරු පිළිම සමග අශ්වයන්ගේ මූර්ති ද දැක ගත හැකිය. රණවිරුවන්ගේ පිළිම තනා ඇත්තේ ඔවුන්ගේ තනතුරුවලට අනුව විවිධ ප‍්‍රමාණවලිනි. ජනරාල්වරුන් වැනි හමුදා නායකයන්ගේ පිළිම ප‍්‍රමාණයෙන් ලොකුය. මෙහි සෑම මූර්තියක් ම නිමවා ඇත්තේ අවමඟුලකට උචිත වන ආකාරයේ ඉරියව්වකිනි. මෙම පිළිම උසින් සෙන්ටි මීටර් 184ත් 197ත් එනම් අඩි 6ත් හයහමාරත් අතර වෙයි. මේ මැටි සොල්දාදුවකුගේ උස ඒ කාලයේ සිට හැබෑ සොල්දාදුවකුගේ උසට වඩා අඩියකින් වැඩිය. චීනයේ ප‍්‍රථම අධිරාජයා ලෙස සැලකෙන ක්වින් අධිරාජ සමයේ පමණක් නොව පසුව ආ හැන් අධිරාජ සමයේ පවා ඉදි කළ මේ ටෙරාකොටා පිළිම සහිත සොහොන් බිම් පුරාවිද්‍යාඥයන්ට හමුවී ඇත්තේ මෑත කාලයේ දීය.

2012 ජනවාරි 02 දා නිකුත් වූ ‘අද’ මංගල පුවත්පතේ පළ වූ අප සිත්ගත් එක් විශේෂාංගයක් ගැන මේ සටහන තබන්නේ පරිසරවේදී ප‍්‍රදීප් සමරවික‍්‍රම කරන මෙහෙය පැසසීමටය.

1872 දී වර්ෂයේදී පක්ෂි ලෝකයට හඳුන්වා දුන් අරංගයා (Arrenga)  ශී‍්‍ර ලංකාවට ආවේණික ඉතාමත් දුර්ලභ කුරුල්ලෙකි. වසර 140ක ඉතිහාසය තුළ අරංගයාගේ කූඩුවක්, බිත්තර හෝ කූඩුවක සිටින පැටවුන් කිසිවකු ඡායාරූප ගත කර නොතිබිණි. ප‍්‍රදීප් සමරවික‍්‍රම තරුණ පරිසරවේදියා ඒ කාර්යය වසර කීපයක සිට ඉතා රහසිගතව සිදුකළේය.

2011 වසර විද්‍යාවට වැදගත් වන සොයා ගැනීම්, නව නිපැයුම් මෙන් ම අපූරු සිදුවීම් රැසක් ද බිහි කළ එකක් විය. මේ සටහන වෙන් වන්නේ ඒ අතරින් ලොවපුරා කාගේත් වැඩි අවධානයක් යොමු වූ අපූරු සිදුවීම් කිහිපයක් ඉදිරිපත් කිරීමටය.

අපේ ලෝකය හරිම පුදුමාකාර තැනක්. ජීවයෙන් පිරුණු සුන්දර තැනක් මෙන්ම හරිම අපූරු අද්භූත දේවල්වලිනුත් පිරිලයි, තියෙන්නේ. අමුතු අද්භූත දේවල් අහන්න දකින්න අකමැති කවුරුද? අපේ මිහිතලයේ ඇති සමහර අබිරහස් විසඳීමට විද්‍යාවට හැකිවී නැහැ. ඒවා විද්‍යාත්මක න්‍යායන්ට හසුවන්නේ නැහැ. සමහර දේ ගැන විද්‍යාත්මකව විග‍්‍රහ කරන්නට තැත් කළත් ඒවා ද එතරම් සාර්ථකවී නැහැ. දිනෙන් දින මෙම අබිරහස් ගැන තොරතුරු හෙළිදරව් වෙනවා. ඒවා ගැන කතා වෙනවා. ඒ අතරින් මිථ්‍යා කතා, මිථ්‍යා විශ්වාස මුල් තැනක් ගන්නවා.

ඔන්න, බලන්න අත් නෑ. ඇත්තේ තනි රෝදයක් විතරයි. නවතම තනිරෝදේ සයිකලය. මෙය පදවන්නේ එය නිපදවූ ස්ටීවන් බෝයර් නම් සිසුවාමයි. ඔහු ඇමරිකාවේ මැසචුසෙට්ස් තාක්ෂණික ආයතනයේ ඉගෙන ගන්නා අයෙක්. ගමන නතර කරන විට මෙහි ඇති විදුලි මෝටරය නවතා දැමීමට එක අතකින් අල්ල ගෙන සිටින විදුලි රැහැනකට සම්බන්ධ කළ ස්විචයකින්.

මිනිසා අභ්‍යවකාශය ජය ගන්න කලින් ඊට මග හෙළි කිරීමට අභ්‍යවකාශයට ගිය සතුන් හුඟක් ඉන්නවා. චිම්පන්සින්ගේ සිට බල්ලන් හා බිම් පණුවන් දක්වා නොයෙක් නොයෙක් සතුන් උඩු ගුවනට යවා තිබෙනවා. මිනිසා උඩුගුවන ජය ගන්නට කලින් රොකට්ටුවල ගමන් කිරීම ආරක්ෂිතද? අභ්‍යවකාශයේ ස්වභාවය මොන වගේද? මිනිසාට අභ්‍යවකාශය ජය ගැනීමට ඇති බාධාවන් මොනවාද? ශූන්‍ය ගුරුත්වය මිනිසාට හිතකර වේවිද? නැද්ද? ආදී ප‍්‍රශ්නවලට පිළිතුරු සෙවීමට අත්හදා බැලීම් වශයෙන් තමයි, මේ සතුන් උඩට ගියේ. සමහරුන් නම් උඩට ගියා මිසක් ආපහු පොළොවට එන්න ඔවුන්ට අවස්ථාව ලැබුවේ නැහැ. ඔවුන්ගෙන් සමහරුන් දිවි පූජා කළේ මුළු මිනිස් සංහතියේම යෝධ පියවරක් වෙනුවෙනි. සතුන් අභ්‍යවකාශයට යවා අත්හදා බැලීම් සිදුකළ ජාත්‍යන්තර අභ්‍යවකාශ ඒජන්සි පහක් තිබෙනවා. ඒවා නම් ඇමෙරිකාව, රුසියාව, ප‍්‍රංශය, චීනය හා ජපානයයි.

අන්තර්ජාලයෙන් හඳුනාගත් ඔබ හැමට මේ ලැබුවාවූ 2012 වසර සාමයෙන් හා සෞභාග්‍යයෙන් පිරි පී‍්‍රතිමත් එකක් වේවායී පොතේ භාෂාවෙන් සුබ පතන්නට අදහස් කළේ අවුරුද්දේ පළමු සටහනින් පොත් ගැන යමක් ගෙන හැර දක්වන්නට සිතූ හෙයිනි; පොත් ගැන කතා කිරීම සුබ කටයුත්තක් ලෙස මා සලකන බැවිනි.

කේ. ජයතිලක,මැක්සිම් ගෝර්කිහා මාර්ටින් වික‍්‍රමසිංහ පොතෙහි අගය දුටු හැටි
මේ සටහන ලියන්නට සිත් වූයේ ගිය වසරේ අපෙන් වියෝ වී ගිය කේ. ජයතිලක නම් මහා ප‍්‍රාඥයා ගැන පළ කළ පොතක් නිසාය. ඒ පොත ලියා තිබුණේ අපේ ප‍්‍රකට ලේඛිකාවක වූ කැත්ලීන් ජයවර්ධන විසිනි. කේ. ජයතිලකයන්ගේ කෘතීන්වල ඇතුළත් වූ හරබර අදහස් උපුටා ගනිමින් ‘පැහැසර සිතුවිලි - කේ. ජයතිලක නිර්මාණ සැරිසර’ නමින් ඇය විසින් ලියා ඇති එම කෘතිය ජයතිලකයන්ට කරන ලද විශිෂ්ටතම උපහාරය ලෙස මම දකිමි. (පැහැසර සිතුවිලි - ISBN 978-955-1715-27-4)